Diziniz ağrıyor ve MR çektirdiğiniz halde bir hasar görünmüyorsa dizdeki gizli düşmanla karşı karşıya gelmişsiniz demektir. Diz kapağımız (patella), diz ekleminin ön kısmında yer alır ve uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiği (tibia) arasında köprü görevi görür. Normalde, bu kemik bir yuvada düzgün bir şekilde hareket eder. Ancak bazı durumlarda diz kapağı sağa veya sola kayarak bu hareketin bozulmasına neden olur. Bu kayma sonucu dizde ağrı, hareket kısıtlılığı ve bazen kilitlenme gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu yazımızda diz kapağının yana kayması ile ilişkili ağrının nedenleri, belirtileri ve tedavi yaklaşımlarını ele alacağız.
Diz Kapağının Yana Kaymasının Nedenleri
Diz kapağının yerinden kayması genellikle anatomik veya mekanik nedenlere bağlıdır. Başlıca sebepler arasında:
Kas dengesizlikleri: Uyluk kasları (kuadriseps) dengesiz çalışarak iç ve dış arasında kuvvet dengesizliği oluşturur. Bu durum da patellayı dışa ya da içe çekebilir.
Dizin yapısal bozuklukları: Diz kapağının yatağı yeterince derin değilse ya da diz kapağınız yapısal olarak olması gerekenden küçükse kolayca yerinden çıkabilir.
Gevşek bağ dokusu: Özellikle gençlerde ve kadınlarda bağların gevşek olması patellanın stabilitesini azaltır. Dört yönlü olarak kayma ihtimali artar.
Travmalar: Ani dönmeler, burkulmalar ya da darbeler patellanın aniden yer değiştirmesine yol açabilir.
Aşırı egzersiz veya tekrarlayan diz hareketleri: Özellikle basketbol, futbol, voleybol gibi dizin yoğun kullanıldığı sporlarda görülebilir.
Belirtiler Nelerdir?
Diz kapağı yana kaydığında oluşan ağrı genellikle dizin ön kısmında hissedilir. Ancak bu ağrı yalnızca fiziksel değil, zamanla kişinin günlük yaşam kalitesini de etkileyen bir hale gelir. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
Diz kapağı çevresinde keskin veya sızlayıcı ağrı
Merdiven çıkarken, otururken veya çömelirken ağrının artması
Dizde takılma, boşalma hissi
Şişlik ve hassasiyet
Diz kapağının yer değiştirmesi veya dışa çıkmış gibi görünmesi
Tedavi Seçenekleri
Diz kapağı ile ilgili problemler zamanında tedavi edilmezse aşınmaya bağlı kıkırdak hasarları ortaya çıkacaktır ve geri dönüşü yoktur. Tedavi, diz kapağının kayma şiddetine ve tekrar etme sıklığına göre planlanır.
Fizik Tedavi ve Egzersiz:
Kas dengesizliklerini düzeltmek amacıyla kuadriseps kasları güçlendirilir. Özellikle iç kuadriseps (vastus medialis) kasının kuvvetlendirilmesi diz kapağının dengelenmesini sağlar. Ayrıca kalça ve bel bölgesine yönelik denge ve esneklik çalışmaları da programlara dahil edilir. Kısalmış kasların germe egzersizleri muhakkak yapılmalıdır.
Bantlama Yöntemleri:
Özellikle sporcularda, diz kapağını yerinde tutacak şekilde bantlama teknikleri kullanılır.
Günlük Yaşamda Nelere Dikkat Edilmeli?
Dizi zorlayan hareketlerden kaçının.
Spor yaparken mutlaka ısınma ve esneme egzersizlerini uygulayın.
Diz çevresi kaslarınızı düzenli olarak güçlendirin.
Sert zeminlerde uzun süre çömelme veya diz çökme hareketlerinden uzak durun.
Kısa kaslara muhakkak açma-germe yapın
Gerekiyorsa ortopedik destek ürünleri kullanın.
Sonuç
Diz kapağının yana kayması basit bir kas yetersizliği gibi görünse de zamanla ciddi sorunlara yol açabilir. Erken dönemde fark edilip doğru şekilde müdahale edildiğinde tamamen kontrol altına alınabilir. Fizyoterapi, egzersiz ve uygun yaşam tarzı değişiklikleriyle çoğu birey cerrahiye ihtiyaç duymadan yaşam kalitesini geri kazanabilir. Diz sağlığınız için vücudunuzu dinleyin ve ilk ağrı sinyallerinde bir uzmana başvurmayı ihmal etmeyin. Unutmayın, her adımda sağlam bir diz, aktif ve konforlu bir yaşamın temelidir.
