- Sakatlık anında ilk müdahale nasıl yapılmalı? Her türlü spor yaralanmasında öncelikli olarak aktiviteyi durdurmak gerekir. Yaralanmış kısmın kullanılması veya zorlanması sorunun daha fazla büyümesine yol açabilir. İlgili bölge kısa...

- Sakatlık anında ilk müdahale nasıl yapılmalı?
Her türlü spor yaralanmasında öncelikli olarak aktiviteyi durdurmak gerekir. Yaralanmış kısmın kullanılması veya zorlanması sorunun daha fazla büyümesine yol açabilir. İlgili bölge kısa sürede hızla şişiyorsa ciddi hasar söz konusudur. Bu durumda yaralanan bölgenin korunmasına yönelik sabitleme veya bandajlama yapılması gerekir. Takiben soğuk uygulamak, ilgili bölgeyi kalp hizasının üstüne kaldırmak kanamayı azaltacaktır. Atel ve/veya bandajlama, soğuk uygulama ve yükseltmek yapıldıktan sonra tanı ve tedavinin tam yapılması için gerekli merkezlere başvurmak gerekir.

YARALANMADAN SONRAKİ İLK 24-48 SAATTE YAPILMASI GEREKENLER
Dinlenme, kompresyon bandajı, soğuk uygulama (2-3 saat ara ile 10-15 dakika soğuk), elevasyon (kalp hizasının üstüne kaldırmak).
Yaralanmış bölgeye masaj, sıcak uygulama ve zorlayıcı şekildeki muayene ile uygulamalar kesinlikle yapılmamalıdır. Özellikle eğitimsiz kimseler tarafından tanı/tedavi amaçlı her türlü uygulamaya izin verilmemelidir.

- Spor sakatlanmalarında uygulanan tedavi yöntemleri neler?
Öncelikle ilk yardım önlemleri alınır. Bunlar, yaralanmış bölgenin dinlendirilmesi, soğuk uygulama, yüksekte tutmak, kompresyon: ağrı giderilmesi ve kanamanın önlenmesi şeklindedir. Daha sonra, erken tedavi, uygun araştırma ile tanı konulması ve tedavi planının oluşturulması yapılır. Yaralanmış bölge dinlendirilirken kalp ve damar ve solunum formunun sürdürülmesi, kuvvetlendirme ve germe egzersizleri, yapılan spora özel form uygulanması, tekniğe, ekipmana dikkat edilmesi gereklidir. Tedavide temel amaç kesin tanı ile tam ve uygun tedavinin yapılmasıdır.

BAĞ ZEDELENMESİ
Eklemi doğal sınırları ötesinde harekete zorlayan herhangi bir kuvvet bağ zedelenmesine yol açabilir. Etkilenen eklemde ağrı, fonksiyon bozukluğu ve eklem içi kanamaya ve sıvı artışına bağlı olarak şişme meydana gelir. Soğuk (buz) uygulama. Eklemin başkaca bir zorlanmaya maruz kalmaması için bandajlama yapılmalıdır. Sakatlığın ciddiyet derecesine bağlı olarak geçici bir süre için sportif aktivitelerden uzak kalınmalı. Destekleyici bandaj kullanılmalı. İkinci bir zedelenmeye karşı önleyici olarak eklem fonksiyonunu sağlamak amacıyla egzersizlere mümkün olduğu kadar erken başlanmalıdır.

KIRIKLAR
Dış kökenli fiziksel etmenler, düşme ya da çarpışmalar sebep olabilir. Kırık olan tarafta yüklenme kapasitesi yitimi ve hareket sınırlılığı. Kırık bölgesinde görülebilecek ya da elle muayenede fark edilebilecek değişiklikler (şekil bozukluğu gibi) Bölgesel kanamaya bağlı olarak belirgin bir şişme dokunma ve hareketlerle birlikte şiddetli ağrı olabilir. En uygun malzeme ile kırığın tespit edilmesi (atelleme) gerekmektedir. Ancak kırık uçlarının yanaştırılması (reduksiyon) yapılmaya çalışılmamalı ve en kısa süre içinde ilgili uzmana başvurulmalıdır. Bu arada kırık bölgesine soğuk uygulanabilir ve ağızdan ağrı kesiciler verilebilir. Kas kitlesi ve kuvvetin azalmasını engellemek için sistemli olarak, egzersizler yapılmalıdır.

KAS LİFİ KOPMASI (YIRTIĞI)
Yetersiz kondüsyonlanma, antrenman ve yarışmalar öncesi yetersiz ısınma ve gerdirme hareketleri sebep olabilir. Egzersizler sırasında batıcı ya da kesici tipte ağrı. Genellikle damar dışına kan sızmasına bağlı olarak morarma görülebilir. En az 20 dakika süreyle buz (soğuk) uygulanmalıdır. 2-3 gün süreyle baskılı bandaj yapılabilir. Sakatlığın ciddiyetine göre karar verilmek üzere, zedelenmeden 72 saat kadar sonra aktif hareketlere ve gerdirme egzersizlerine başlanabilir. Antrenman ve yarışmalar öncesinde kasların uygun bir şekilde ısıtılması ve gerdirme egzersizlerinin yapılması gerekir.

EGZERSİZ SONRASI KAS SERTLİĞİ, YORGUNLUK
Uygun olmayan antrenman rejimi, kasların aşırı kullanımı, bazı minerallerin yetersizliği sebep olur. Kısa süreli kas ağrıları ve yorgunluk olur. Etkilenen kas gruplarının gerdirme egzersizleri ile gevşetilmesi ve sıcak-ıslak uygulamalar (sıcak duş ve banyo) yapılması gerekir.
Antrenman planlamasında yüklenmelerin tedrici olarak arttırılması prensibine dikkatle uyulmalıdır. Antrenman ve yarışmalar öncesinde uygun ısınma ve gerdirme egzersizleriyle kaslar yüklenmeye hazırlanmalı. Bu uygulama en azından 20 dakika kadar sürmelidir.

KAS EZİLMELERİ
Sert bir cisme ya da sakatlanmaya yol açabilecek bir baskının kasta bölgesel olarak bir doku bütünlüğü bozukluğu yaratması ile olur.
Bazı durumlarda damar dışına sıvı sızmasına bağlı olarak morarma görülebilir.
Soğuk-baskılı bandaj ile 48 saat tedavi yapılır. Bandajlama günde 2-3 kez yapılır. Tedavi sonrası ağrının şiddeti azaldığında egzersizlere başlanır. (Basamak inip çıkma veya yüzme gibi)

KAS ZORLANMALARI (ÇEKMELERİ)
Tek bir kas grubunun gerilebilme sınırından daha fazla zorlanmasıdır. Yetersiz kondüsyon, antrenman ve gerdirmelerinin uygun olarak yapılmaması sebep olur.
Birkaç gün içinde ise zedelenen kas mümkün olduğunca sık gerdirme egzersizleriyle esnetilmeye, yumuşatılmaya çalışılmalıdır.
İyileştikten sonra hafif koşular ve jogging yapılmaya başlanır. Antrenman ve yarışmalar öncesinde kasların uygun ısınma ve gerdirme egzersizlerinin yapılması önlem açısından büyük önem taşımaktadır.

ÇIKIKLAR
Dış kökenli bir fiziksel kuvvet uygulaması sonucunda eklemi oluşturan kemik uçlarının normal pozisyonları dışında yer değiştirmeleridir. Etkilenen eklem bölgesinde ağrı olur. Soğuk ve baskılı bandaj uygulanıp çıkan eklem hareketsizleştirilmelidir (Atelleme). Hiçbir zaman çıkığı yerine koymayı denemeyiniz. Bilinçsiz zorlamalarda kemik çevresindeki yumuşak dokuların, damar ve tendonların zedelenme olasılığı vardır.
Burkulmalar
Bir eklem iç ya da dış kökenli bir fiziksel etken tarafından normal hareket sınırlarının ötesinde zorlandığında eklemin bağları aşırı gerilebilir veya kopabilir. Oldukça kısa bir süre içinde eklem çevresinde şişme ortaya çıkar. Damar zedelenmesi nedeniyle eklem çevresinde ve içinde kanama olabilir. Yeterli süre ve sıklıkla buz ve soğuk uygulanmalıdır (genellikle 1/2 -1 saat ara ile 8 -10 dakika kadar ve 48 - 72 saat boyunca). Baskılı bandaj yapılır. Burkulan tarafta (örn. ayak bileği burkulması ise) bacak yüksekte tutulur (elevasyon) ve yer çekimi etkisinden yararlanılarak şişme engellenmeye çalışılır. Sıcak duş alınmaması ve bölgeye sıcak uygulanmaması önerilmektedir. Ağrı azaldığında ve bölgedeki morarma düzeldiğinde eklem fonksiyonunu korumak için aktif egzersizlere başlanmalı ve antrenmanlar tedricen arttırılmalıdır. Kassal kuvvet yetersizliği olan, bağ zayıflığı bulunan eklemler antrenman ve yarışmalar öncesinde bandajla desteklenmelidir.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
- Bir insan yedi dakika içerisinde uykuya dalar.
- Beyin, ölümden yaklaşık 37 saat sonrasına kadar elektrik dalgaları ile sinyal göndermeyi sürdürür.
- Eğer damarınız vücudunuzdan dışarı doğru çıkacak şekilde tutulsaydı, kalp tek bir pompalamada yarattığı o kuvvetli basınç etkisiyle kanı 25 metre havaya fışkırtabilirdi.