Türk mutfağıyla ilgili ilk araştırmalar, Ankara Ticaret Odası (ATO) ve Ankara Patent Bürosu’nun (APB) 2008 yılında hazırladığı “Türkiye’nin Lezzet Haritası” adlı, 6 sayfalık bir raporla başladı.
Yetkililer, bu raporun geniş kapsamlı bir rapor olmamasından ve tariflere yer verilmemesine rağmen, raporda yer alan ilginç yemek adları medyada geniş yankı uyandırdı. Öyle ki, Türk halkı; “sakala sünen çorbası” ve unutma beni tatlısını (Afyonkarahisar), Ankara’nın “öllüğün körü” ve “karga beyni” yemeğini, Bartın’ın “pum pum çorbası”nı, Bitlis’in “şekalok” yemeğini, aslında, et ve pilav ile hazırlanan Çorum’un (İskilip)“ ca dolması”nı, Elazığ’ın “Hürriyet kadayıfı”nı, Gaziantep’in “haveydi köftesi”ni bu rapordan öğrendi.
Birçok mutfak şefi, gastronomi uzmanı, esnaf lokantası aşçısı; “tosmankara” ve “derdimi alan” yemeklerinin Isparta’ya, kuzu etinden yapılan “gerdan tatlısı”nın Edirne ve İzmir’e, kadayıf ve Antep fıstığıyla hazırlanan “Cennet çamuru”nun Kilis’e, “tosunum” adlı hamur işinin Kütahya’ya, “kocakarı gerdanı”nın Samsun’a (ayrıca Rize ve Trabzon) ait olduğunu ilk kez duydu.
Turistik bir geziye katılan bir vatandaşımızın “şıllık tatlısı” yerken Şanlıurfa, “beyaz baklava” yerken Zonguldak, “kuş gözü tatlısı” alırken Hatay, “enişte lokumu”nu tadarken, aklına Rize gelmedi.
YEMEKLER AYNI İLLER AYRI OLURSA…
Ancak, adı geçen raporda, öyle yemekler var ki birden fazla ilin lezzetleri arasında yer aldı. Hatta, “yemek bize aittir” diyen bazı iller arasında tartışmalar ön plana çıktı. Örneğin, “çiğ köfte”; Şanlıurfa ve Adıyaman dışında, raporda Batman, Mardin ve Osmaniye’nin lezzetleri arasında yer aldı.
“Keşkek” yemeğinin adı ATO-APB raporunda, tam 18 ilin listesinde yer alırken, “testi kebabı” Burdur ve Yozgat, “perde pilavı” Siirt ve Batman, bütün olarak sırığa saplanarak, ateş üzerinde çevrilerek pişirilen “sura”, Balıkesir, Denizli, İzmir, bir kahvaltı yemeği olan “murtuğa” Van ve Ağrı, “kibe” Kahramanmaraş ve Mardin, kadayıf, tuzsuz peynir ve şerbetle hazırlanan “künefe” Hatay ve Elazığ, “kömbe” Çorum, Kırıkkale ve Osmaniye (etli), “zerde” Balıkesir ve Bursa illerinin listesinde yer aldı.
ATO-APB raporunda yer alan adı geçen yemeklerin, bu illere ait olduğu tartışmalıdır. Araştırma yaptığım yıllarda, Ankara Patent Bürosu Genel Müdürü Sayın Kaan Dericioğlu ile yaptığım görüşmede kendisi, “çok kısıtlı şartlarda çalışma yapılabildiğini” ifade etmiş, sonraki yıllar için daha kapsamlı araştırma yapılabileceğini dile getirmişti. Bu konuda yapılan araştırmalarda ise, TÜRKPATENT tarafından tescil edilen ürünlerin daha titiz bir çalışma sonunda coğrafi işaret almasının, daha akla yatkın olduğu görülmektedir.
Günümüzde, yalnız Türkiye’de değil, Avrupa Coğrafi İşareti” alan lezzetler de mevcuttur. Bu konuyu da daha sonraki bir yazımda dile getireceğim.
Yemekleriniz lezzetli, sofranız bereketli olsun.
