Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, geçmişte 2012–2017 yılları arasında işten ayrılanlar için 10 yıllık zaman aşımı uygularken, daireler arası birleşme sonrası bu sürenin tüm dönemler için 5 yıl olarak uygulanmasına karar verdi.
Bu gelişme hem çalışanlar hem de işverenler açısından yeni bir hukuki denge yarattı.
1 Temmuz 2012’ye kadar yıllık izin alacaklarında zaman aşımı süresi 5 yıl olarak uygulanıyordu. Ancak Türk Borçlar Kanunu ile bu süre 10 yıla çıkarıldı. Ardından, 25 Ekim 2017’de yürürlüğe giren İş Mahkemeleri Kanunu ile birlikte tüm işçi alacaklarında zaman aşımı süresi 5 yıl olarak belirlendi.
Hangi Tarihten İtibaren İşliyor?
Yargıtay’a göre, kullanılmayan yıllık izin ücretine hak kazanmak, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihle birlikte mümkün hale geliyor. Zaman aşımı süresi de bu tarihten itibaren işlemeye başlıyor. Çalışanın işten çıkış şekli, bu hakkı ortadan kaldırmıyor.
Bu içtihat değişikliğiyle birlikte, geçmişte işten ayrılmış ve izin ücretlerini talep etmemiş çalışanlar için hak kaybı riski doğarken, işverenlerin de geçmişe dönük yükümlülüklerini gözden geçirmeleri gerekiyor.
Fazla Mesai ve Onay Şartı
Sıklıkla merak edilen “Fazla mesai yapmak zorunda mıyım?” sorusunun cevabı, acil ve zorunlu haller dışında kesin bir “Hayır”dır.
Yasal çerçeve, bu konuda işçiyi koruyan net kurallar içermektedir.
Genel Kural: Yazılı Onay Zorunluluğu
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi uyarınca, işvereninizin size fazla mesai yaptırabilmesi için sizden mutlaka yazılı bir onay alması gerekir. Bu onay olmadan fazla mesai talep edilemez. Kanun, bu onayın ne zaman alınacağını da belirtmiştir:
İş sözleşmesi yapılırken
Veya her takvim yılının başında
İşverenin, aldığı bu yazılı onayı sizin özlük dosyanızda saklama yükümlülüğü bulunmaktadır.
Onay Vermediyseniz Ne Olur?
Eğer yıl başında veya işe girerken böyle bir onay vermediyseniz, fazla mesai yapma talebini reddetme hakkınız doğar.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 42. ve 43. maddelerinde belirtilen (arıza, seferberlik gibi) zorunlu ve acil durumlar haricinde, onayınız olmadan sizi kimse fazla mesaiye zorlayamaz.
Onayınızı Geri Alabilir misiniz?
Evet. Daha önce fazla mesai için onay vermiş olsanız bile bu kararınızdan dönebilirsiniz.
İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nin 9. maddesi, size bu hakkı tanır. Bu yönetmeliğe göre, verdiğiniz onayı 30 gün önceden işvereninize yazılı olarak bildirerek geri alabilirsiniz.
Bu bildirimi yaptığınız tarihten 30 gün sonra, işvereniniz sizden artık fazla mesai talep edemez.