5510 sayılı Kanun’un 93’üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre, Kurumun prim ve diğer alacakları, ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zaman aşımına tabidir. Zaman aşımını kesen sebepler 6183 sayılı Kanun’un 103’üncü maddesinde, zaman aşımının işlememesi ise 6183 sayılı Kanun’un 104’üncü maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 91’inci maddesinde sayılmıştır.
Kurum alacağının zaman aşımına uğrayıp uğramadığı konusu ile ilgili olarak Kurum ile borçlular arasında oluşan anlaşmazlıklar, itirazlara konu olmakta ve dava konusu yapılarak mahkemelerin iş yükünün artmasına neden olmaktadır.
Bu nedenle Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri tarafından düzenli aralıklarla sigortalı, genel sağlık sigortalısı ve işyeri dosyaları taranarak en eski borçtan başlamak üzere borçlar belirlenecektir. 6183 sayılı Kanun’un 103’üncü ve 104’üncü maddelerinde ve 5510 sayılı Kanun’un 91’inci maddesinde sayılan zaman aşımını kesen ve durduran sebepler ile diğer gerekli araştırmalar yapılacaktır.
Borç, 5510 sayılı Kanun’un 93’üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “…Kurumun prim ve diğer alacakları; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zaman aşımı on yıl olarak uygulanır…” amir hükmünden doğmuşsa; borcun, zaman aşımına uğrayıp uğramadığına bu hükümdeki tarihlerden itibaren karar verildiğinden, Zaman Aşımına Giren Borçlar tablosuna işlenmesinde yine anılan hükümdeki tarihler esas alınarak karar verilecektir.
İcra takibi başlamamış işveren/sigortalı/genel sağlık sigortalısı borçları için yapılacak işlemler
Zaman aşımı yönünden gerekli araştırma yapıldıktan sonra borcun zaman aşımına girdiğinin anlaşılması halinde borçlulara, Borç Bilgilendirme Formu gönderilmek suretiyle yazının tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde ödeme yapılması istenilecektir.
Söz konusu Kurum alacağı için yapılacak olan rızaen ödemeler kabul edilecektir.
İcra takibi başlamış işveren/sigortalı/genel sağlık sigortalısı borçları için yapılacak işlemler
İşverenlerce/sigortalılarca/genel sağlık sigortalılarca 6183 sayılı Kanun’un 58’inci maddesine göre ödeme emrine itiraz, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 15 gün içinde yapılması gerektiğinden, kendisine ödeme emri gönderilen borçlunun borcun zaman aşımına girdiği yönünde ödeme emrinin tebliğinden itibaren 15 gün içinde alacaklı üniteye itiraz etmesi halinde kişilerin dava açmasına gerek duyulmaksızın söz konusu alacağın zaman aşımına girip girmediği Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonu’nca incelenerek zaman aşımına girdiği tespit edilen alacaklara ait icra takip dosyası iptal edilecektir.
Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonu’nca incelenen icra takip dosyasında birden fazla dönem bulunması ve bu dönemlerden bazılarının zaman aşımına girdiğinin tespit edilmesi halinde, sadece zaman aşımına girdiği tespit edilen dönemin icra takip dosyasından iptali yapılacaktır.
Mahkeme tarafından icra takip dosyasında takip edilen borcun kısmen ya da tamamen zaman aşımına girdiği yönünde verilen kararların kesinleşmesinden sonra ilgili dönem/dönemlerin icrası iptal edilecektir.
Kuruma zaman aşımı defi iddiası ile itiraz edilmesi, mahkemeye dava açma süresini durduran veya kesen bir işlem olarak kabul edilmeyecektir.
Tüzel kişiliğin borcundan sorumlu olan limited şirket ortağı, müdürü, anonim şirket yönetim kurulu üyesi, başkanı, yetkililer, yöneticiler, kanuni temsilciler, kefil vb. kişiler hakkında düzenlenen ödeme emrine karşı açılan zaman aşımı davası sonucu bu kişiler yönünden zaman aşımı kararının kesinleşmesi, ancak asıl borçlu olan tüzel kişi hakkında aynı borç için zaman aşımına girdiği yönünde karar bulunmaması halinde borçtan sorumlu olan kişiler hakkındaki karara istinaden işlem yapılmayacaktır.
Borç sorgulamaları, teşvik uygulamaları ve belgelere ilişkin işlemler
Zaman aşımına girmiş borçlar;
Kurumca verilecek borcu yoktur yazılarında veya Kurum ve kuruluşlarca yapılacak borç sorgulamalarında,
Kurumca uygulanan teşvik, destek ve indirimlerde,
Sigortalıların ve genel sağlık sigortalısının sağlık hizmetlerinden yararlanmasında,
KDV mahsubu ile prim ödenmesinde kullanılan “Borç Döküm Formu”nda ve KDV mahsubu ile gelen tutarların borçlara mahsubunda,
İhale konusu veya özel nitelikteki inşaatlar dolayısıyla yapılan araştırma işlemi sonucunda saptanan fark işçilik borçlarının işverene tebliği üzerine işveren tarafından söz konusu borçların zaman aşımına girdiği gerekçesiyle itiraz edilmesi durumunda, bu borçlar ihale konusu işlerde teminatın iadesi ve özel nitelikteki inşaatlarda iskân için düzenlenen ilişiksizlik belgesinde işverenin/sigortalıların/genel sağlık sigortalısının borcu olarak dikkate alınmayacaktır.
6183 sayılı Kanun’un 23’üncü maddesine göre Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince reddiyat yapılması durumunda, anılan maddenin birinci fıkrasına göre yapılacak mahsuptan sonra Kurumun zaman aşımına girmiş prim alacakları hariç prim ve diğer alacaklarından muaccel olanlara mahsup yapılacaktır.
Sonuç olarak, SGK Kurumuna olan borçlar için borcun zaman aşımına uğradığının tespiti halinde, Danıştay’ın vermiş olduğu karar uyarınca borçlar Kurumun kayıtlarına işlenecek, borçlulara borcun tebliği tarihinden itibaren borçlular tarafından 15 gün içinde itiraz edilmesi halinde, icra işlemleri durdurulacak ve borçlu için yapılacak iş ve işlemlerde dikkate alınmayacaktır.
