MESLEK hastalıkları, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ve ruhi arıza halleridir. (506 sayılı SSK...

MESLEK

hastalıkları, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ve ruhi arıza halleridir. (506 sayılı SSK Kanunu Mad.11B).
Meslek hastalıklarını, diğer hastalıklardan ayıran en önemli özelliği, ortaya çıkma nedeninin ‘üretim’den kaynaklanmış olmasıdır.
Ülkeler arasında değişmekle birlikte, her yıl, bin işçiden 4 ila 12’sinde yeni meslek hastalığı olgusu belirlenmektedir. Ülkemizde son on yılda, yüz binde 3-7 arası meslek hastalığı tespit edilmiştir. Türkiye'de Yılda 6.000'in üzerinde maluliyet, 2.000'in üzerinde ölüm vakası meslek hastalığı kaynaklıdır.

EN ÇOK GÖRÜLEN MESLEK HASTALIKLARI

Uzun süre solunan mineral tozların akciğerde birikmesiyle oluşan pnömokonyozlar, kurşun zehirlenmesi ve kimyasallara bağlı zehirlenmeler Türkiye’de en sık görülen meslek hastalıklarıdır.

Meslek hastalıklarının sınıflandırması

1- Kimyasal kaynaklı meslek hastalıkları
* Ağır Metaller: Kurşun, Kadmiyum, Nikel, Civa metalleri ve Asbest önem taşımaktadır. Diğer metallerin bir kısmı insan yaşamında temel yönden önem taşır, diğer bir kısmının konsantrasyonu ise insan sağlığını tehdit edecek boyutta olmadığından önem göstermez.
* Aromatik ve alifatik bileşikler: Alifatik bileşikler, Aromatik bileşikler, Etil klorür, Metilen klorür Kloroform, Karbontetra klorür, Bromoform , İyodoform, Halotan ve benzeri aromatik ve alifatik bileşikler ile ilgili işlerde çalışanlarda da bu bileşiklerden kaynaklanan çeşitli meslek hastalıkları görülebilmektedir
* Gazlar: Gazlar sanayide her üretim aşamasında açığa çıkabilmekte ve çalışanların sağlığını olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Bunlardan;
Kükürt Bileşikleri: Petrol ve kömür gibi kükürt içeren maddelerin yakılması ve kükürt içeren bazı maddelerin işlenmesi sırasında kükürt gazı açığa çıkar. Bu kükürt bileşiklerinin solunması, bronşit ve astım gibi hastalıklara yol açabilir.
Azot Oksitleri: Azot oksitleri daha çok enerji santrallerinden ve motorlu araçların egzoz borularından yayılır. Bir azot oksit olan nitrojen dioksit (NO2 ) solunması kalp, akciğer ve karaciğer rahatsızlıklarına ve solunum yolu hastalıklarına yol açar.
Karbon Oksitleri: Fosil yakıtların kullanılması ve orman yangınları gibi nedenlerle atmosfere büyük oranda karbondioksit (CO2 ) gazı yayılır. Bunun yanında, oksijenle metanın tepkimeye girmesiyle oluşan karbonmonoksit (CO) gazı da bir kirleticidir. Karbon oksitleri baş dönmesi ve reflekslerde yavaşlamaya sebep olur. Havada yüksek oranda bulunmaları ölümlere neden olabilir.
Hidrokarbonlar: Motorlu taşıtlarda kullanılan petrolün, tüm olarak yanmaması etilen (C2H4) ve benzen (C6H6) gibi hidrokarbonların çevreye salınmasına neden olur.Bu hidrokarbonlar, havadaki başka kimyasal maddelerle tepkimeye girdiğinde, gözlere ve solunum yollarına zararlı etkileri olur.
* Karbonmonoksit Zehirlenmesi: Gaz olmasına rağmen özel önemi ve tehlikesi nedeniyle ayrı bir başlıkta ele almayı uygun gördük. Karbonmonoksit (CO) tatsız, renksiz, kokusuz ve tahriş etme özelliği olmayan bir gazdır. Kaza veya intihar (suicidal) amacı ile zehirlenmeye neden olabilir. Bütan gazı, kömürlü ocak ve ısıtıcılar, duman (sigara dumanı dahil), otomobil egzosu (küçük ve kapalı bir garajda çalıştırılan bir araba, 15-30 dakika içinde öldürücü düzeyde karbon monoksit üretir), metilen klorid, iodid, bromid içeren maddelerin yenmesi ve solunması ile karbon monoksit zehirlenmesi meydana gelir.

2- Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları
* Gürültü ve sarsıntı: Oldukça önemli ve yaygın olan fiziksel meslek hastalığı etkenleridir. Günümüz modern yaşamında gürültüden kaçmak adeta imkânsız hale gelmiştir.
Gürültü: Gürültü, ruh ve sinir sistemi ile işitme duygusu üzerinde etki eder. Gürültünün insan sağlığı için zararlı olduğu eşik değer 85 dB olarak kabul edilmiştir. 85 db den daha gürültülü yerlerde çalışırken gerekli güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Gürültü, Havalı çekiç, Testere, Planya, Kırma makinelerini kullananlarda, rahatsızlık, dikkatin dağılması, ilerleyen aşamalarda duyma kaybı meydana getirir.
Sarsıntı (Titreşim): İşyerinde makine, tezgah, araç ve gereçler ile tezgah üzerinde veya kurulmuş sistemlerde ya da binalarda meydana gelen titreşimlerdir. Örneğin delme işleminde kullanılan kompresörlerde, un fabrikalarında, uygun zemin üzerine oturtulmamış yüksek devirli makinelerde vibrasyon çok fazladır. Vibrasyonun varlığı çalışanı yorar ve sinirli yapar. Delme işleminde kullanılan kompresörlerde çalışanlarda parmakların hassasiyetinin kaybolduğu ve iltihaplanmalara sebep olduğu görülmüştür.
* Tozlar: Zararlı toz parçacıkları madenciler tarafından ve diğer bazı işciler tarafından solunduğu zaman, akciğerlerde küçük bir iltihabi kitle oluşur. Sonuçta hastadaki nefes darlığı, gün geçtikçe daha da artar ve durum kalıcı öksürüğe dönüşür. Meslek gruplarına bağlı olarak en sık, silikoz, asbestoz, berillioz, bisinoz gibi hastalıklar meydana gelmektedir.
Silikoz: Yaygın ve tehlikeli bir toz hastalığıdır. Kuartz taşlarından elde edilen tüm maden cevherlerinde silikoz tehlikesi vardır. Altın, bakır, kurşun, çinko, demir, antrasit maden kömürü ve adi maden kömürü madenciliğinde çalışan işçilerde silikoz gelişebilir. Dökümcülük, tünel, taş ocakçılığı, kumtaşı öğütme, beton kırma, granit oymacılığı ve porselen ya da seramik çanak çömlek gibi işlerinde çalışanlar silikoz riskiyle karşı karşıyadırlar
Asbestoz: Amyant tozları ile meydana gelen akciğer hastalığıdır.
Berillioz: Berilyum tozlarının solunması ile meydana gelir.
Bisinoz: Pamuk lifleri, yaprak, keten ve kenevir tozlarının solunması ile meydana gelen belli zamanlarda kendini gösteren astım nöbetleri ile olan akciğer hastalığıdır.
* Sıcak ve soğuk ortamda çalışma: İş yerinin ısı, ışık, havalandırma yönlerinden uygun olmaması çeşitli rahatsızlıkları beraberinde getirir bu nedenle çalışma çevresini aşırı sıcak, soğuk, kuruluk, ve nemden korumak gerekmektedir.Soğuk hava akımının olduğu iş yerlerinde nezle-grip vb hastalıklar sık olur ve işgücü kaybına sebebiyet verir. aşırı sıcak karşısında çalışanlarda ise (dökümhane,demir çelik,fırınlar vb) aşırı tuz ve sıvı kaybı yanında sıcak çarpması olaylarına sık rastlanır.kışın açık havada çalışanlarda ise donma vakaları görülebilir.
* Düşük ve yüksek basınçta çalışma: Sualtında karşılaşılan basınç farklılığı insanoğlunun başka hiç bir şartta karşılaşamayacağı kadar fazladır. Onbinlerce metre atmosfer sütununun yarattığı basınç suda her on metrede bir ortaya çıkmaktadır.
* Radyasyon (iyonize olan ve olmayan)
X ışınları, ultraviyole ışınlar, görülebilen ışınlar, kızıl ötesi ışınlar, mikro dalgalar, radyo dalgaları ve manyetik alanlar, elektromanyetik spektrumun parçalarıdır. İyonlaşabilen elektromanyetik radyasyonları, hücrenin genetik materyali olan DNA'yı parçalayabilecek kadar enerji taşımaktadır. DNA'nın zarar görmesi ise hücreleri öldürmektedir. Bunun sonucunda doku zarar görür. DNA'da çok az bir zedelenme, kansere yol açabilecek kalıcı değişikliklere sebep olur.

3- Biyolojik kaynaklı meslek hastalıkları
* Tüberküloz (verem):
Tüberküloz, soluduğumuz hava ile akciğerlere giren M.Tbc basilinin (mikrobunun) yol açtığı, asıl olarak akciğerlerde yerleşen, fakat kan ve lenf yoluyla tüm vücuda dağılabilen mikrobik, bulaşıcı, süreğen bir hastalıktır.
* Şarbon: Şarbon ot yiyen hayvanlarda görülen bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalığa yol açan mikrop toprakta ve meralarda bulunur. Özellikle büyük ve küçükbaş hayvan yetiştirenlerle çiftlik işiyle uğraşanlar en önemli risk gruplarını oluşturdukları için bu kişilerin salgın zamanlarında, mutlaka aşılanması gerekir
* Bruselloz:
Bu bakteriye hastalığın daha çok ineklerden çiğ süt ve pastörize edilmemiş sütten imal edilen süt ürünlerinden geçtiği bilinmektedir.
* Tetanoz: Doğada dış etkenlere oldukça dirençli olarak bulunabilen bir mikroptur.Toprakla çalışanlarda, paslı demir vb maddelerle temas edenlerde, mezarlık işçilerinde, madencilerde, taş-mermer işçilerinde görülebilir. Korunmak için 5 yılda bir aşı olunmalıdır. Tedavisi için geliştirilmiş serumlar mevcuttur.
* Leptospiroz: Klinik tablosu oldukça değişik olan bu enfeksiyonda ateş ile başlayan hastalık tablosu böbrek yetmezliği ile sonuçlanan bir hastalıktır.

4- Psiko-sosyal kaynaklı meslek hastalıkları
* Manik-depressif Sendrom: Manik, depresyonun tam tersi olarak aşırı bir neşe, çalışma hırsı, hareketlilik, öfori hali ile karakterizedir. Manik demressif sendromda ise kişi peryodik olarak zaman zaman "manik" zaman zaman "depressif" duygu haline girer. Dalgalı bir durum söz konusudur. Genelde her manik dönemi bir depressif dönem takip eder. Bu depresyondan daha önemli sonuçlar doğurabilecek bir meslek hastalığı olarak algılanmalıdır.
* Depresyon: Depresyon ruhsal olarak çökme, içe kapanma hali olarak tanımlanabilir. Depresyona giren kişilerde hayattan zevk alamama, hiçbir iş yapmak istemeyiş, mutsuzluk hali ve ileri vakalarda intihara eğilim söz konusudur. Başta depresyon olmak üzere diğer ruhsal hastalıkları yaşayan çalışanlar, çalıştıkları kurumları önemli maddi ve manevi kayıp ve zararlara uğratmaktadır.
Meslek hastalıklarının önlenmesi için alınacak önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;

Önce o işyerindeki tehlikeler saptanmalıdır.
1. Tehlikelerin giderilmesi ya da minimize edilmesi için alınabilecek önlemler varsa mutlaka alınmalıdır.
2. İşçiler, olası tehlikeler ve hastalık belirtileri üzerine eğitilmeli, düzenli uyarı yapılmalıdır.
3. Erken tanı için periyodik muayene ve biyolojik-çevresel ölçümler yapılmalıdır.
4. Çalışma ortamı ve çalışma süresi eldeki bulgulara göre yeniden düzenlenmelidir.