Sigortalının işsizlik sigortasından faydalanması için en önemli şart kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmiş olmasıdır. Bu nedenle sigortalılar işten çıkarıldıklarında çıkarılma neden olarak gösterilen kodlar burada önem taşımaktadır. Sigortalılar aşağıdaki kodlardan biri ile çıkış verilmesi durumunda işsizlik maaşı alabilirler;
Fesih Kodu
SGK Fesih Nedeni
04
Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi
05
Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi
12
Askerlik
15
Toplu işçi çıkarma
17
İşyerinin kapanması
18
İşin sona ermesi
23
İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih
24
İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih
25
İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih
27
İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih
28
İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih
31
Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih
32
4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih
33
Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi
34
İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih
İşsizlik Maaşı Alındığı Sırada İŞKUR’a Bildirim Yapılması Gereken Haller Nelerdir?
Sigortalı işsizlerin işsizlik maaşı aldıkları süre içerisinde; aşağıda belirtilen
İkamet Adresinin Değişmesi,
Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kuruluşundan Yaşlılık Aylığı Alınması,
Yetkili Sağlık Kuruluşunca İstirahatli Kılınması,
Silahaltına Alınılması,
Yurtdışına Çıkılması,
Bir İşte Çalışmaya Başlanması veya Mahkeme Kararıyla İşe İade Edilmesi,
gibi durumların oluşması halinde 15 gün içerisinde en yakın İŞKUR birimine yazılı dilekçe ile veya Alo 170’e başvurmaları gerekmektedir.
Durumun bildirilmemesi ve işsizlik maaşının ödenmeye devam etmesi halinde haksız ve yersiz yapılan ödemeler durumun tespit edilmesi sonrasında sigortalı işsizden yasal faizi ile geri alınır.
İşsizlik Maaşından Kesinti Yapılır Mı?
Sigortalı işsiz olarak nitelendirilen kişinin almakta olduğu işsizlik maaşından sadece damga vergisi kesilmekte olup başkaca bir vergi ve kesinti olmamaktadır. Damga vergisi oranı binde 7,59’dur.
İş Sözleşmesi Haklı Bir Nedenle Feshedilen İşçi, İşsizlik Maaşı Alabilir mi?
Sigortalı olarak çalışmakta olduğu işyerinden 'Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri' olarak nitelendirilen ve işveren haklı fesih nedeni sunan hallerden dolayı işten çıkarılan işçi işsizlik maaşı alamaz. İşverene haklı fesih sunan haller şu şekildedir;
İş sözleşmesi yapıldığı sırada işçinin sözleşmedeki esaslı noktalardan biri için gerekeli vasıf ve şartları taşımadığı halde var olduğunu beyan etmesi,
İşçinin, işverenin kendisi veya ailesinden biri hakkında şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemesi,
İşçinin başka bir işçiye tacizde bulunması,
İşçinin işverene veya işçilerden birine sataşması, işyerinde alkol veya uyuşturucu kullanması,
İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması, sırlarını açıklaması, hırsızlık yapması,
İşçinin izin almadan veya haklı bir neden olmadan artarda 2 işgünü, 1 ay içinde 2 defa herhangi tatilden sonraki ilk iş günü veya 1 ay içinde 3 işgünü işe gelmemesi,
İşçinin yapmasının zorunlu olduğu görevleri hatırlatıldığı halde yapmaması,
İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerindeki malı veya işyerinde bulunan makinaları veya başka maddeleri 30 günlük ücretiyle karşılamayacak derecede hasara uğratması,
İşçinin, işverence işinin haklı bir nedenle feshetme nedenlerdir. Bu nedenlerle işten çıkarılanlar işsizlik maaşı alamazlar.
İşsizlik Maaşı Dondurulur mu?
İşsizlik maaşı kimi hallerde dondurulur iken kimi hallerde dondurulmaz. Dolayısıyla işsizlik maaşı almakta iken çalışmaya başlayan sigortalılar için 2 durum mevcuttur. Bunlardan birincisi, sigortalı işsiz, işsizlik maaşı aldığı sırada işe girer fakat kanun ön gördüğü şartları yerine getirmeden tekrar işsiz kalır ise daha önce hak etmiş olduğu işsizlik maaşını süresini bu süre doluncaya kadar almaya devam eder.
İkinci durum ise; sigortalı işsiz, işsiz maaşını aldığı sırada işe girer fakat kanun ön gördüğü şartların yerine getirilmiş olması sonrasında tekrar işsiz kalan sigortalı için yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik maaşı ödenecektir.
Yukarıdaki örnekte aynı son 3 yılda aynı işsizlik primi ödeme güne sahip ve aynı tarihte işten ayrılan aynı tarihte işe bulan Ayten ve Mehtap Hanımlardan, Ayten Hanım; 10.03.2016 tarihinde işinden çıkarılmış yeni işe giriş yapmış olduğu tarih olan 10.06.2016’ya kadar 90 gün işsizlik maaşı almıştır. İşsizlik süresi dolmadan ikinci girdiği iş yerinden 10.08.2016 tarihinde çıkarılmıştır. Ayten hanım ilk işsizlik ödeneğinden toplamda 240 günden 90 günü kullanmış olup kalan 150 günlük işsizlik maaşını alabilecektir.
Mehtap hanım ise, 10.03.2016 tarihinde işinden çıkarılmış 10.06.2016 tarihinde iş bulan Mehtap hanım bu süreye kadar 90 gün işsizlik maaşı almıştır. İşsizlik süresi dolduktan sonra ikinci girdiği işten 10.08.2018 tarihinde çıkarılmıştır. Dolayısıyla Mehtap Hanım eski hakkını kaybedecek fakat yeni girdiği işte son 120 hizmet akdine tabi olarak toplamda 720 gün işsizlik prim ödeme gününe sahip olduğu için yeni hak kazanacak ve toplamda 180 gün süre ile işsizlik sigortası kapsamında maaş alabilecektir.
Birden Fazla İşsizlik Maaşı Alınabilir Mi?
İşsizlik maaşının birden fazla alınmasında yasal bir engel bulunmamaktadır. Fakat işsizlik maaşının tekrar alınabilmesi koşulu ilk işsizlik maaşı aldığı tarihten sonra ikinci bir defa işsizlik maaşı alabilmek için tekrar işsizlik maaşı alma şartlarını taşıyarak işten ayrılmış olması gerekmektedir.
İşsizlik Maaşı Haczedilebilir Mi?
Sigortalı işsizin Sosyal Güvenlik Kurumundan almakta oluğu işsizlik maaşı, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez.
Haksız Yere İşsizlik Maaşı Almanın Cezası Nedir?
Sigortalı işsiz kendi kusuru ve bilgilerdeki eksiklik veya yanlışlık nedeniyle yapılan fazla ödemeleri yasal faizi ile birlikte geri ödemek zorundadır. Fakat ölen sigortalılar için ödenen yersiz sigorta ödeneği geri alınmaz.
Emekliler İşsizlik Maaşından Faydalanabilir Mi?
Emekli olduktan sonra hizmet akdine bağlı olarak bir işyerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışanlar, çalıştıkları bu süre zarfında hem kendilerinden işsizlik sigortası primi kesilmemesi, hem de işsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi için herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınmaması şartı nedeniyle, kendi istek ve iradeleri dışında işten çıkartılmış olsalar bile işsizlik maaşından yararlanamazlar.
İşsizlik Maaşı Alınan Günler Emeklilik Bakımından Hizmetten Sayılabilir Mi?
Sigortalı işsiz olarak nitelendirilen kişilerin ödeme süreleri de dikkate alınarak hesaplanan işsizlik maaşını aldıkları süre boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sadece genel sağlık sigortaları yatırıldığı için işsizlik maaşı aldıkları zamanlarda geçen süreler emeklilik açısından hizmet süreleri olarak değerlendirilmez.
İşsizlik Maaşı Alırken Yurtdışına Çıkanların İşsizlik Maaşı Kesilir Mi?
Kişilerin işsizlik maaşları aldıkları sırada yurtdışına çıkmış olmaları İŞKUR’un çalışmaya hazır bulunma şartı ile bağdaşmadığı için sigortalı işsizin yurtdışına çıktığı tarihten itibaren işsizlik maaşı alma hakkı durur.
Sigortalı işsizin yurtdışına çıkış öncesi dilekçe ile bu durumu İŞKUR’a bildirmesi halinde ise işsizlik maaşı durur kişinin geri dönüşü ile geri kalan süre devam eder. Durumun İŞKUR tarafından tespit edilmesi halinde ise kişiye yapılan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte geri istenir.
Bağ-Kur’lular İşsizlik Maaşı Alabilir Mi? (4/B)
4/b (Bağ-Kur)’liler işsizlik maaşı kapsamında değildir. Fakat 4/b (Bağ-Kur)’liler için oluşturulan işsizlik sigortası ve maaşının bir benzeri esnaf ahilik sandığıdır.
Esnafları yakından ilgilendiren Esnaf Ahilik Sandığının 2018 yılının başında kurulması beklenmekteydi. Fakat yayımlanan yasa ile başlangıç tarihi ertelenmiş Esnaf Ahilik Sandığının başlangıç zamanı 31.12.2023 olarak açıklanmıştır.
Memurlar İşsizlik Maaşı Alabilir Mi? (4/C)
4/c kapsamında çalışmakta olan memurlar çalışmakta oldukları süre boyunca adlarına işsizlik primi yatırılmadığı için görevlerinden istifa etmek suretiyle veya görevden ihraç edildiklerinde işsizlik maaşı alma hakları bulunmamaktadır.
Askere Gidenler İşsizlik Maaşı Alabilir Mi?
Askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılmış sigortalı çalışanlar, askerlikte geçen süreleri boyunca işsizlik maaşı alamazlar. Fakat askerlik hizmeti sonrasında işyerinden alacakları işten ayrıma bildirgesi ve ile terhis olduktan sonra 30 gün içerinde İŞKUR’a başvurarak işsizlik ödeneği için gereken diğer şartların sağlanmış olması koşuluyla işsizlik maaşı alabilirler.
Terhis olduktan sonra başvuruda 30 günü geçirmiş olmak işsizlik maaşı için hak düşürücü bir süre değildir. Toplam işsizlik maaş süresi hakkından, gecikilen süre kadar kayba neden olur.
(DEVAM EDECEK)
