Alanya’nın Cuma Pazarı diye adlandırılan alanı değişime uğruyor. Yaklaşık 40 yıldan beri Cuma günleri, yiyecek ürünlerine dönük pazarın da kurulduğu bölgede Alanya belediyesi yeni yapılanmaya gidiyor. İki yıl süreceği bildirilen çok büyük bütçeli inşaat süresince de pazarın kurulmayacağı bildiriliyor.

Alanya’nın ilk pazar yerleri

Alanya’nın ilk idari yapısı Kuyularönü Meydanı’nda şekillenmiş. Dolayısıyla aynı bölgede ticaret de gelişmiş. Alanya kırsalında yaşayan vatandaşların yaptığı tarım ve hayvancılığa bağlı ürün pazarlaması, mal değiş tokuşu Kuyularönü bölgesi ve onun çevresinde oluşmuş.

1943 yılında hükümet konağının yanması, daha sonraki yıllarda şimdiki yerinde yeniden inşası ve yanına (eski) belediye binasının yapımıyla idari merkez yer değiştiriyor. Çarşıya yine aynı yıllarda yapılan beş bloklu dükkânlar ve deniz kenarına yapılan Ziraat Bankası ile ticaret o bölgeye, daha modern anlamda yapılmak üzere taşınıyor.

1960 sonrası blok eklenerek doğuya, Ziraat Bankası’nın önüne doğru uzatılan dükkânların bittiği boş alan kendiliğinden bir merkez oluşturuyor. Burada üstü kapalı halk pazarı kuruluyor. Ticari kaydı olmayan, küçük ölçekte tarım ya da hayvancılık yapan köylü, bir günlüğüne geldiği şehir merkezinde bu alanı kullanıyor. Özellikle doğu bölgesi köylüsünün ulaşımı için araçlar oradan kalkmaya başlıyor. Hatta bir ara Alanya’nın otogarı gibi hizmet veriyor.

Turizm gelince

Turizm yaygınca dillendirildiğinin aksine Alanya’ya 1980 sonrası değil, 1960’lı yılların sonlarında gelir. Çarşı merkezi turizmin ihtiyaçlarına göre şekillenmeye başlayınca 1970’li yıllarda çarşı içindeki köylü pazarı bu kez Eczacılar Caddesi’ne taşınır. O zamanlarda kaldırımı henüz inşa edilmiş sokak boyunca ürününü sergileyen köylü, birkaç yıl sonra şimdiki Cuma Pazarı diye isimlendirilen, hemen yanındaki alana yerleşir. Alan Fevziler, Hacıkuralar ve Sinanlar’dan kamulaştırılarak belediyeye kazandırılır. Bir rivayete göre kamulaştırma sırasında bölgenin pazar yeri olarak kullanılması şartı konulmuştur.

Cuma Pazarı’nın Alanya için önemi

Alanya’nın muhafazakâr yapısı gereği haftanın Cuma günü, şehir için hep önemli olagelmiştir. Şehirdeki hâkim tarikat yapısının yıllardır yerel yönetimlerde etkisinin sürmesiyle de, Cuma gününe özel bir önem yüklenmiştir. Böylece hem ticaret yapmak hem de dini vecibelerini görünür bir şekilde yerine getirmek isteyen köylü için Cuma ideal bir pazarlama günü olmuştur.

Cuma Pazarı hala Alanya’nın kalbi sayılan bir alanda yer alır. 1980, özellikle 1990 sonrası çarşı merkezinden turizm nedeniyle D-400 karayolunun kuzeyine göçe sürüklenen yerel esnaf daha farklı bir Alanya oluşturmuştur. Turizmin getirdiği modernite en azından yapısal olarak bu alanda var olmadığı için, Cuma günleri kurulan pazar nedeniyle köylerinden gelen pazarcı kendisini çok rahat hisseder.

Diğer yandan, son yıllarda hem şehirdeki yerleşik yabancılar hem de konuklar tarafından Cuma Pazarı en çok ziyaret edilen yerlerden biri haline gelmiştir. Yerleşik yabancı taze ürünü bulabilme adına, konuk turist ise bir turizm çekiciliği olarak yani modern sayılacak bir şehirde yöresel giysisi ile gelen köylüyü ve ürününü tanıma adına Cuma Pazarı’nı ziyaret eder.

Siyasi kullanımda Cuma Pazarı

Cuma Pazarı Alanya’da siyasete soyunan her kişi ve kurumun en çok uğradığı alandır. Geçmişten gelen ve hala sürmekte olan bir gelenekle, Alanya siyasetçisi ve kurum adayı Cuma Pazarı’nda halkla buluşma gösterisi yapar. Bu bir gösteridir çünkü siyasetçi halkın nabzını yoklamaktan ziyade Alanya deyimi ile burada “halkın önünden geçer!”.

Oysa büyük olasılıkla, 2 bin yıl öncesi Roma uygarlığının agorası yani hem alışveriş merkezi hem de halkın özgürce tartıştığı bir alan olan Cuma Pazarı’nda işler böyle yürümemiş olmalıdır!

Bir rant merkezi olarak Cuma Pazarı

Cuma pazarı diye adlandırılan alana şimdi içinde otopark da bulunan çok amaçlı bir merkez inşa ediliyor. Böylece bu alan bir çekim merkezi yani rant alanı haline getiriliyor. Bilindiği gibi modern şehirler Çevre Ulaşım Planı denilen çok ciddi bir planlama ile şekillendiriliyor. Akademik ölçümler, değerlendirmeler ve halkın bizatihi kendisinin görüşünün alınmasıyla gerçekleştirilen çalışmalar ortaya çıkıyor. Şehrin ulaşım modeli ve buna bağlı yerleşim ve ticaret alanları belirleniyor. Şehir merkezi bu tür planlamalarla değerleniyor.

Bunun yanında, Alanya’nın görünür en büyük sorunlarından birisi olan araç otoparkı üretimi acil çözüm bekliyor. Umarız, barındıracağı araç sayısı henüz netleşmemiş olan yeni otopark alanı, bu konuda çözüm olacaktır. Aksi halde, her seçim döneminde olduğu gibi yeni yapbozlar gelecektir.