Kıymetli muhasebe meslek mensupları, bildiğiniz üzere kar payı avansı, bir şirketin yılsonu
net karı henüz kesinleşmeden, yıl içinde yani ara dönemlerde ara dönem finansal tablolara göre
oluşan karlar üzerinden ortaklarına dağıttığı tutar olarak tanımlanmaktadır. Fakat şirketler, ara
dönemlerde dağıtıkları veya ödedikleri kar payı avansı tutarlarını farklı hesaplardan yararlanarak
izlemektedirler. Bu nedenle kar payı avanslarının izlenmesinde ülkemizde bir birliktelik
bulunmamaktadır. Çünkü Tekdüzen Hesap Planımızda ara dönemlerde dağıtılması kararlaştırılan
kar payı avansı tutarlarının izlenmesi kullanılabilecek ayrı bir hesap ismi belirtilmemiştir. Gerek
uygulayıcılar olsun gerekse yazarlar mevcut veya boş hesapları kullanarak kar payı avans tutarlarını
izlemeye çalışmışlardır. Bu nedenle de bu güne kadar kar payı avans tutarlarının izlenmesinde farklı
hesapların kullanılması bir sorun olarak karşımıza çıkmıştır.
Kar payı avans tutarlarının izlenmesinde farklı hesapların kullanılması sorunu ise artık
ortadan kalkmıştır. Çünkü Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı 30.07.2024 tarih
ve 51 Sayılı yazı ile Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun web sitesinde
yayımlanmıştır. Bu hesap planı incelendiğinde ise ödenen kar payı avansların izlenmesinde
kullanılabilecek ayrı hesabın olduğu görülecektir. Bu hesap ise “599 Ödenen Kar Payı
Avansları(-)” hesabıdır. 599 Nolu hesap, işletmenin ödeyeceği kar payından mahsup edilmek üzere
önceden ödenen tutarların izlenmesinde kullanılacaktır. Hesabın işleyişi ise “ödenen kar payı
avansları bu hesaba borç, ödemenin nasıl yapıldığına bağlı olarak ilgili hesaplara alacak
kaydedilir. İzleyen yılda kar payı dağıtımı kararı alındığında bu hesaba alacak kaydı yapılır”
şeklinde açıklanmıştır. Fakat bu hesabın tanımı ile ilgili “İzleyen yılda kar payı dağıtımı kararı
alındığında bu hesaba alacak kaydı yapılır” şeklindeki ifadesi “Kar Payı Avansı Dağıtımı
Hakkında Tebliğinin” 6.maddesinde yer alan “İlgili hesap dönemi öncesinde ödenen kar payı
avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem karından mahsup edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan,
şirket genel kurulunca kar payı dağıtılmasına ve kar payı avansı ödenmesine karar verilemez.”
ifadesi ile çelişmektedir. Bu nedenle Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı’nda
“599 Ödenen Kar Payı Avansları” hesabı tanımının, söz konusu Tebliğde olduğu gibi “İlgili
hesap dönemi öncesinde ödenen kar payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem karından
mahsup edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kar payı dağıtılmasına ve kar
payı avansı ödenmesine karar verilemez.” şekilde olmasının uygun olacağı kanaatindeyim.
Bununla birlikte kar payı avansının izlenmesi ile ilgi sorunun dışında başka sorunlarla
karşılaşma ihtimaliniz var mı? Muhtemelen olacaktır. Çünkü şirketler, kar payı avansı turlarını
izlerken genelde “131 Ortaklardan Alacaklar” hesabını kullanmaktadır. Fakat son günlerde yapılan
vergi denetimlerinde vergi müfettişlerinin bu hesap için adat hesaplanması konusunda muhasebe
meslek mensuplarını uyarmaktadırlar. Bu nedenle muhasebe meslek mensubu arkadaşlarımızın
aklına başka;
1
“1-Dağıtılan kar payı avanslarının izlenmesinde “599 Ödenen Kar Payı Avansları(-)”
hesabını kullanmamız durumunda da adat hesaplaması yapmak zorunda kalacak mıyız?
2-Ortaklardan iadesini istediğimiz kar payı avansları için faiz hesaplaması yaparken hangi
tarih veya tarihleri dikkate alalacağız.1-Kar payı avansının ödendiği tarih mi? 2-Kar payı
avansının mahsup edildiği tarih mi? 3- Kar payı avansının iadesinin talep edildiği tarih mi? 4-Kar
payı avansının ortaklarca şirkete iadesinin yapıldığı tarih mi?” şeklinde benzer sorular da
gelmektedir.
Bu nedenle yetkili makamların uygulama birliği açısından bir an önce bu sorulara cevap
vermesinde fayda bulunmaktadır. Ayrıca, muhasebe meslek mensubu arkadaşlarıma kar payı avansı
tutarını izlemelerinde “131 Ortaklardan Alacaklar” ve “331 Ortaklara Borçlar” hesaplarını
kullanmamalarını öneriyorum.