Esas bilinen adıyla Total Kalça Protezi, kalçayı etkileyen pek çok problemde sıkça tercih edilen bir cerrahi yaklaşımdır. Yıpranmış ya da hasar görmüş kalça eklemiyle yaşamak acı verici ve zor olabilir. Yapabildiğiniz etkinliklerin giderek...

Esas bilinen adıyla Total Kalça Protezi, kalçayı etkileyen pek çok problemde sıkça tercih edilen bir cerrahi yaklaşımdır. Yıpranmış ya da hasar görmüş kalça eklemiyle yaşamak acı verici ve zor olabilir. Yapabildiğiniz etkinliklerin giderek azaldığını fark edebilirsiniz. Zamanla, bir mağazada dolaşmak, hatta sandalyeden kalkmak gibi basit hareketler bile zor ve ızdırap verir hale gelebilir. Bu yöntem kalça hareketlerinin düzelmesini ve ağrının ortadan kaldırılmasını sağlar. Ülkemizde her yıl giderek artan sayıda hasta, total kalça protezi ameliyatından yararlanmaktadır.

KALÇA EKLEMİ ANATOMİSİ
Kalça, vücudun en fazla ağırlık alan eklemlerinden birdir. Kalça eklemi top ve yuva tarzı bir eklemdir. Top parçasını uyluk kemiğinin başı oluştururken, yuva ise kalça kemiğinin bir parçasıdır. Topun yuva içerisindeki dönüşü bacağınızı içe, dışa, öne, arkaya ve daire biçiminde oynatmanıza izin verir. Sağlıklı bir kalçada top ve yuva yüzeyleri düzgün bir kıkırdakla kaplıdır. Yüzeyin düzgün olması topun yuva içerisinde kolayca kaymasını sağlar.

SEBEPLER VE BELİRTİLER
Kalça eklemini tutan kireçlenme, kalça çıkığı, romatizma gibi hastalıklarda eklem aralığında daralma olur. Eklem mesafesindeki daralma sebebiyle kalça ekleminin hareketleri kısıtlanır. İlk aşamada hastalar ağrı duyarlar. Bu ağrı genellikle kasık bölgesinde bazen kaba et bölgesinde hatta dizin iç yüzüne doğru da duyulabilmektedir. Hissedilen ağrı künt karakterde olup, hastalığın başlangıç aşamalarında özellikle yol yürürken ve yokuş inip-çıkarken rahatsızlık verir. Daha sonraki aşamalarda ağrının şiddeti giderek artar ve istirahat halinde iken bile duyulmaya başlar. Hatta geceleri hastaları uykudan uyandırabilir. Ağrı ve eklem hareketlerindeki kısıtlılık, hastaların merdiven inip-çıkma, çorap giyme, oturup kalkma gibi fonksiyonlarının giderek bozulmasına yol açar.
Tedavide öncelikle ameliyat dışı yöntemler denenmelidir. Kilo verme, baston ya da koltuk değneği kullanılması o ekleme gelen yükleri azaltacaktır. Fizyoterapi yöntemleri, ameliyat kararı vermeden önce mutlak suretle denenmelidir. Ameliyat dışı yöntemlere cevap vermeyen, günlük yaşamı etkileyen şiddetli ağrı, hareket kaybı ve neticesinde fonksiyon kaybı olan hastalarda total kalça protezi düşünülmelidir.

AMELİYAT SONRASI
Protezin ömrü hastanın kişisel özellikleri; yaş, cinsiyet, ağırlık ve hareket seviyesi ile orantılıdır. İyi ellerde yapılması şartıyla tüm hastaların yüzde 98’inde protez 10 yıl dayanır. 65 yaş üzeri, kadın, 70 kg altı ve az hareketli kişilerde protezin ömrün kalan kısmında idare edebileceği söylenebilir. Genel olarak kalça protezi iyi ellerde yapıldığında 20 yıl civarında tamamen ağrısız ve kalça fonksiyonlarının tam olduğu bir yaşam süresi elde edilir. Bu operasyonun en önemli komplikasyonu yüzde 1-2 oranında enfeksiyondur. Damar ve sinir yaralanması riski neredeyse yoktur. Cerrahiyi takiben 24 saat sonra hastalar yatak kenarına oturtulup pozisyon değişikliği sağlanmaktadır. Bu esnada olabilecek baş dönmesi ya da bulantı kusma endişelendirmemelidir. Daha sonra bir yürüteç (walker) ya da koltuk değneği yardımıyla hastalarımızı ayağa kaldırılmaktayız. İlk yürüme zor olabilir. Unutmayalım ki kalça bölgesi ağrılı-şiş durumdadır. Ancak her geçen gün hastalar daha rahat yürüdüklerini hissedeceklerdir.
Eğer ortopedi uzmanı tam basmaya izin verdikten sonra uzunca bir süre yürüme aşamasına geçilmezse kaslarda atrofi dediğimiz zayıflamalar başlar ve her geçen gün yürüme zorlaşır. Daha sonraki süreçte ciddi ve uzun süreli rehabilitasyon programına ihtiyaç duyulabilir. En iyi yapılacak şey ameliyat öncesi ve sonrasında fizyoterapistin vereceği egzersizleri uygulayarak kasları ameliyat sonrasında güçlü ve hazır tutmaktır.
Kalça protezi ameliyatı geçiren hastalar özellikle ilk 6-12 hafta süresince aşağıdaki önerilere uymalılardır:

YATARKEN
- Protezli taraf üzerine yan yatmayın.
- Bacaklarınızı bitiştirmeyin, çaprazlamayın. Arasına muhakkak yastık koyun.
- Dizinizi göğsünüze doğru çekmeyin.

OTURURKEN
- Alçak yerlere oturmayın. Diz seviyesi daima kalça seviyesinden aşağıda olmalı
- Alaturka tuvalete oturmayın.
- Bacak bacak üstüne atmayın.
- Otururken öne eğilmeyin. Ayakkabı, çorap giymek gibi.

DİĞER ÖNERİLER
- Egzersizlerinizi muhakkak düzenli yapın.
- Kilo almayın.
- Bacakta şişme olursa varis çorabı kullanın.
- Merdiven inip-çıkarken tek tek inin ve çıkın.