Skolyoz nedir? Skolyoz omurganın üç boyutlu 10 derece üzerindeki eğilme bozukluğudur. Normal ve sağlıklı omurgada omurlar arkadan bakıldığında yukardan aşağıya yani boyun, sırt ve bel bölgelerinde düz bir hat şeklinde uzanır. Skolyozda...
Skolyoz nedir?Skolyoz omurganın üç boyutlu 10 derece üzerindeki eğilme bozukluğudur. Normal ve sağlıklı omurgada omurlar arkadan bakıldığında yukardan aşağıya yani boyun, sırt ve bel bölgelerinde düz bir hat şeklinde uzanır. Skolyozda ise omurlar sağa veya sola doğru yer değiştirir ve aynı zamanda kendi eksenleri etrafında döner.Omurgaya arkadan bakıldığında eğrilik düz durulduğunda bile fark edilebildiği gibi bazen bu denli net değildir ve ancak öne eğilme durumunda veya röntgen filmlerinde anlaşılabilir.C şeklinde ve S şeklinde olabilir. Skolyoz çok değişik nedenlerle ortaya çıkabilir, okul çocuklarında ortalama %1.5 oranında saptanmıştır. Skolyozun en sık rastlanan tipi idiyopatik skolyoz dur ve %70-90 oranındadır. Skolyozda kalıtımsal rol olabileceği görüşü vardır. Kızlar ve erkeklerde eşit sıklıkta rastlanmakla birlikte kız çocuklarda daha fazla ilerleme görülür.Skolyoz eğrilikleri majör ve minör eğrilik olarak tanımlanır. Eğriliğin en çok açılandığı yani dik eksenden en çok dönen ve orta hattan en çok uzaklaşan omurun (vertebra) bulunduğu yere apeks (tepe) denir. Skolyoz işte bu tepe omurganın bulunduğu seviyeye göre de isimlendirilir. Apeks boyun bölgesinde ise servikal, bel bölgesinde ise lumbal ve sırtta ise torakal veya bunların birlikte hali olarak tanımlanır. Çoğu skolyozlu kişide torasik omurgalarda eğrilik vardır.Skolyoz nedenleri nelerdir?-İdiyopatik-Nöromüsküler nedenler-Doğumsal-Travma-Tümörler-Postüral skolyoz-Bacak uzunluk farklılıklarına bağlı-Kalça eklem kaynaklı-Enflamatuar nedenlerSkolyoz yaş, cinsiyet ve eğriliğin derecesine göre ilerleyebilir. Özellikle yapısal skolyozda büyümenin en hızlı olduğu ergenliğe geçiş döneminde eğriliğin derecesi daha hızlı ilerler. Ergenlik sonrası dönemde kemiklerin büyüme çekirdekleri olan epifizlerin kapanması sırası ve sonrasında ise ilerleme durur.Eğrilik özellikle öne eğilmekle belirginleşir ve dönmenin fazla olduğu taraftaki omurgaların duruşu kaburgalardaki itilmeyle birlikte bu tarafta belirgin bir yükseklik oluşturur,Skolyoz bir hastalık değildir, biçimsel bir bozukluktur. Bazı vakalarda kaburgaların yer değiştirmesi ile birlikte akciğer solunum kapasitesi, akciğerin bu durumuna bağlı solunum değişiklikleri ortaya çıkabilir. Bu durumda solunum sıkıntısı, akciğer enfeksiyonları, kronik ağrı ve psikolojik problemler ortaya çıkabilir. Çok ileri vakalarda kalp problemleri, egzersiz kapasitesinin azalması söz konusudur. Bu durumda skolyoza bağlı ikincil nedenler artık hastalık nedenidir.Skolyozun belirtileri nedir? Aileler neye dikkat etmelidir?-Skolyozda bel ağrısı olması gerekmez. Skolyozu olan çocukta bel veya sırt ağrısı olduğunda ağrının başka nedenleri de araştırılmalıdır.-Bir omuz diğerinden daha yüksektir-Tek tarafta kürek kemiği çıkıntısı daha dışarıya doğrudur-Kaburgalar tek tarafta daha yüksektir.-Bel dengesiz görünür-Vücut bir tarafa doğru eğik durur-Bir bacak diğerinden daha kısa görünür.Skolyoz tanısı nasıl konur?Skolyoz tanısı ayakta çekilen tüm omurgayı içine alan röntgen bulguları ve klinik muayene ile belirlenir. Omurganın direkt filmleri yeterli olup nadiren MR gereklidir.Omurganın esnekliği test edilir. Ayakta çekilen tüm omurganın ön arka ve yan grafileri tanıyı koymak ve skolyozun eğriliğinin derecesini belirlemek için yeterlidir. Bu grafilerde eğriliğin başladığı ve sonlandığı omurlar arasındaki sapma açısı ölçülür ve vakalar bu açının ilerlemesine göre takip edilir. Bu açıya Cobb açısı denir. Skolyoz yaşla birlikte ilerleme gösterdiğinden çocuğun kemiksel gelişiminin de belirlenmesi gerekir. Bu nedenle çocukların büyüme durumu ve kemikleşmenin düzeyini belirlemek için bazen el bilek ve kalça grafileri ile karar verilir.Skolyozda tedaviler nelerdir?Skolyoz tedavisinde amaç kozmetik olarak düzgün, ağrısız ve hareketli bir omurga sağlamaktır. Doğumsal ilerleyici skolyoz genellikle cerrahi gerektirir. İdiyopatik skolyozda hastanın yaşı, eğriliğin derecesi, eğriliğin yeri tedavi kararını etkiler.
Bu nedenle hastaya göre karar verilir. Skolyoz tedavisinde;1.Egzersiz ve rehabilitasyon uygulamaları2.Korseler3.Cerrahi tedavi söz konusudur.Genellikle de bu tedaviler birlikte kullanılmaktadır. Cobb açısı ile tedaviler etkinlik yönüyle takip edilir.4-6 aylık sürelerle yapılan kontrollerde 5 derecenin üzerinde Cobb açısında artma söz konusu değilse ilerlemeden bahsedilemez.İdiyopatik skolyozda fizyoterapi ve uygun korse tedavisi eğrilikte maksimum düzeltme sağlamak için en etkin konservatif tedavi yöntemidir. Özellikle skolyoza özgü özel egzersiz programları ile 3 boyutlu maksimum etki ve günlük yaşam aktiviteleri sırasında skolyoz postüründen korunmayı öğretmek ve uygulatmak amaçlanmalıdır. Konu ile ilgili çalışan çok sayıda uzman fleksibl skolyoz eğrilik derecesinde %20 üzerinde düzeltme sağlandığını göstermişlerdir.Skolyozda korse tedavisinin yeri nedir?Günümüzde skolyoz için geliştirilmiş çok sayıda korse vardır. Birçoğu biyomekanik olarak yeterli konsepte göre dizayn edilmemiştir ve tedavideki etkinliği de yetersizdir. İyi bir korse uygulamasının efektif olduğu eğriliğin ilerlemesini durdurduğu ve cerrahi oranını azalttığı kanıta dayalı olarak gösterilmesine dayanmalıdır.Korsenin skolyoz tedavisindeki başarısı özellikle düzeltici etki ve korsenin giyilme süresine bağlıdır. Ergenlik döneminde skolyoz korseleri mutlaka 23 saate yakın süre giyilmelidir. Korse eğriliğin apeksine odaklı, pelvis ve omuz kuşağında da düzeltmeyi sağlayacak ve yeterli bası kadar eğriliğin aksi yönünde yeterli boşluk verilecek şekilde düzenlenmelidir. Rigo tarafından sınıflandırılan skolyoz eğrilik paternlerini dikkate alacak şekilde 3 boyutlu bir düzeltme sağlamalıdır.Skolyoz tedavisi ekip çalışması ile başarılı olarak yürütülür. Elbette burada en önemli rol aileye ve skolyozlu hastaya düşmektedir. Erken ve zamanında tanı konulması başarı için çok önemlidir. Ergenlik çağı içinde olan çocukların omurgalarının mutlaka kontrol edilmesi, aile tarafından fark edilen bir eğriliğin mutlaka bir uzmana danışılması gerekmektedir. Düzenli yapılan korse uygulaması ve egzersizler eğriliğin derecesini ve cerrahi oranını belirgin derecede azaltır.Skolyozda cerrahi tedavinin yeri nedir?Eğriliğin 40 derecenin üzerinde olduğu, konservatif tedaviler rağmen eğriliğin ilerlemesi durumunda cerrahi endikasyon söz konusu olabilir.Hastaya dengeli ve stabil omurga sağlamak için omurlar arasında dondurma, plak ve vidalar ile destekleme ve sabitleme yapılır. Elbette bu durumda omurganın hareketiliği kaybedilmiş olacaktır.Doğumsal skolyozlarda omurgada birleşme ve ayrılma bozukluğu söz konusudur ve asimetrik büyümeyi durdurmak için füzyon yapılmaktadır.Cerrahi oldukça uzun sürelidir ve postoperatif süreçte kontrollü hareketler önerilir.Scoliosis İntensive Rehabilitasyon (SIR) nedir ?Eğriliğin yönüne ve kişiye göre düzenlenen bu yoğunlaştırılmış özel egzersiz programında amaç duyu-motor ve hareket temellerine dayanan üç boyutlu skolyoz tedavisidir. Bu özel egzersizlerle hastanın asimetrik duruşunu düzeltmek ve günlük yaşam aktiviteleri sırasında düzgün postürü korumayı öğretmek hedefler.Çeşitli yerlerden refere edilen hastalar bu merkezde 4-6 haftalık günde4 saatlik yoğun egzersiz programlarına katılır. Grup egzersizleri olarak planlandığında hastaların eğrilik yönleri, dereceleri ve yaşları benzer olanlar aynı gruplarda çalıştırılır. Gerektiğinde hastalar için bireysel programlar da yürütülür. Egzersizlerin temelinde solunum egzersizleri, proprioseptif uyarılar ile doğru postürü öğrenmek ve korumak, farklı denge ve hareket egzersizleri ile eğrilik tarafını düzeltmek ve tekrar denge ve normal hareketi sağlamak vardır. Tedavilere yardımcı olarak osteopatik yaklaşımlar, germeler ve yüzme programları da ilave edilir.Bu özel egzersiz programlarını fizyoterapistler yürütür. Bu programda amaç kişiyi kendi durumu konusunda eğitmek ve eğriliğin derecesinin ilerlemesini engellemek ve düzgün duruşu sağlamaktır.BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?- Bir yürüyüşün egzersiz sayılabilmesi için dakikada 100 adım atmalısınız- Çene kemiğiniz vücuttaki en sert kemiktir- Sağlıklı bir insanın tırnağının tam olarak gelişmesi 4-6 ay sürüyor.
