TÜRKİYE 24 Haziran seçimlerini geride bıraktı, gözler şimdi 31 Mart 2019'da yapılacak yerel seçimlere çevrildi. Genel seçimlerle yerel seçimlerin dinamiğini ayrı tutarak analize başlayalım. Genel seçimlerde en önemli belirleyici faktör...

TÜRKİYE

24 Haziran seçimlerini geride bıraktı, gözler şimdi 31 Mart 2019’da yapılacak yerel seçimlere çevrildi.

Genel seçimlerle yerel seçimlerin dinamiğini ayrı tutarak analize başlayalım.

Genel seçimlerde en önemli belirleyici faktör parti lideri, bir parça da milletvekili listesidir.

Örnekse; Bugün Ak Parti’nin Alanya’da hiç belediye seçimi kazanamamış olmasına rağmen aynı seçmen profilinin genel seçimlerde Ak Parti’yi hep birinci yapmasının temel nedeni, lidere, yani Ak Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a verilen tam destektir.

Yerel seçimlerde parti liderine veya partinin politikalarına değil, sahneye çıkan adaya ve bir parça da ekibine bakılır.

O isim başkan seçilirse seçmen ulaşabilir mi, ekibi kimlerden oluşuyor, geçmişi düzgün mü, sicili temiz mi, mazbut aile reisi mi, işinde başarılı mı, sandığa gidilip oy verme kabinine girildiğinde hep bu faktörler ön planda tutularak mühür vurulur oy pusulasına.

Elbette seçmen için en önemli faktörlerden biri de gelenin gideni aratmaması gerçeğidir.

Mevcut belediye başkanı hizmet yaptı mı, 5 sene kulağının üzerine mi yattı yoksa çalıştı mı, vaatlerini yerine getirebildi mi, şehrin yönetimini devraldığı gün ile yeni seçim arasında şehri, insanları, esnafı kalkındırabildi mi, yeni seçilecek olan eskisini aratır mı, seçmen oy verirken en çok bunları baz alır.

Bunlar seçmen penceresinden değerlendirilecek konular.

İşin bir de aday, il veya ilçe başkanı ile teşkilat yönetimi penceresi vardır.

Seçimde oluşturulacak bütçe, bir anlamda seçimin seyrini değiştiren en önemli unsurlardan biri, hatta en önemlisidir.

Alanya’yı ele alalım.

2014 öncesi Dinek’le Alantur Köprüsü arasından ibaret olan Alanya, bugün Demirtaş ile Okurcalar, ayrıca kuzeyde sınırı Toroslara uzanan 70’e yakın köyden oluşan 300 bin nüfuslu devasa bir coğrafyadır.

Merkezi ve kırsalıyla 102 mahalleye ulaşmak, mümkünse her seçmenin elini tek tek tek sıkmak, sorunlarını dinlemek, bunun için ekipler oluşturmak, araç konvoyları hazırlamak, reklamıydı, afişiydi, mazotuydu, yemesi içmesiydi derken, en kötü yerel seçim bütçesi bugünkü şartlarda en az 5 milyon (eski parayla 5 trilyon) lirayı bulmaktadır.

Alanya’da seçimin kaderini değiştirdiği iddia edilen bazı kişi ve gruplara, bazı hemşeri derneklerine, sivil toplum kuruluşlarına verilen sözler ya da yapılan ayni veya nakdi yardımları saymıyorum bile.

Peki, en düşük ihtimalle 5 milyon lirayı bulan bu bütçeler nasıl karşılanacak, kimler örgütlenecek, kim ne karşılığında bu paraları “seçim kaybedilme” riskine karşı masaya koyabilecek?

Misal, Devlet’in kasasından, yani Hazine'den 5 partiye yerel seçimler için toplam 670 milyon lira yardım yapılacağı konuşuluyor.

Hazine yardımlarından aslan payını 291 milyon lirayla Ak Parti’nin alacağı, en düşük yardımın ise 68 milyon lirayla İyi Parti’ye verileceği belirtiliyor.

Şunu da hatırlatalım.

Hiçbir partinin genel merkezi, il veya ilçelere genel veya yerel seçimlerde kullanması için ekstra ödenek göndermiyor.

Her il veya ilçe kendi yağıyla kavruluyor, genel seçimse milletvekili adayları, yerel seçimse başkan adayı, il veya ilçe başkanları bu bütçeleri oluşturuyor.

Yerele hiç para gönderen parti yok mu?

Elbette var ama bu rakamların da devede kulak misali, ancak gün kurtarma oranında, teşkilat bürosu kirası, sekreter maaşı civarında olduğu biliniyor.

Peki, böylesine devasa rakamları kim, ne karşılığında geçmişte koydu, bugün masaya koyacak?

Belediye başkanının maaşı belli.

Diyelim ki seçim bütçesi olan 5 milyonu başkan adayı tek başına karşıladı. 5 sene başkanlık yapsa alacağı maaşın toplamı ortada.

Hiçbir belediye başkan adayı böyle dev rakamları tek başına ortaya koymaz, koyamaz.

Nasıl mı yapar?

İddiaya göre, bir kısmını meclis listesine yazdığı isimlerden alır, sıralamaya göre bir tarife belirler.

Diyelim ki 1. sıra adayından 300 bin TL, 2. sıradakinden 250 bin TL, 3. sıradakinden 200 bin TL talep eder, alır, rakamlar sıralamaya göre böyle aşağı doğru gider.

Ayrıca...

Eğer o il veya ilçede partisi ve kendisi kazanacak güçteyse; şehrin işadamları, sanayicileri, misal Alanya gibi ilçelerde kalburüstü turizmcileri devreye girer, x başkan adayına aleni veya gizli maddi destek verir.

Seçimi kazanırlarsa karşılığını nasıl alacakları konusunda nasıl bir anlaşma yaparlar, orası meçhul.

Diyeceğim şu ki...

Seçimler yaklaşıyor.

Şunun şurasında 102 gün kaldı.

Partiler ve er meydanına çıkacak muhtemel adaylar boy aynasından önce kasalarına, banka hesaplarına baksınlar, ondan sonra pehlivanlığa soyunsunlar.

Aksi takdirde muhtemel rakipleri karşısında daha ilk rauntta tuş olurlar, benden bir kardeş uyarısı.