Uçak ile seyahat etmek, diğer ulaşım türlerine göre en rahat ve hızlı olanı, ancak herkesin başına mutlaka gelmiştir. Uçağınız geç kalkmıştır veya daha da kötüsü hiç kalkmamıştır, iptal olmuştur. Özellikle havaların sisli, yağışlı,...

Uçak ile seyahat etmek, diğer ulaşım türlerine göre en rahat ve hızlı olanı, ancak herkesin başına mutlaka gelmiştir. Uçağınız geç kalkmıştır veya daha da kötüsü hiç kalkmamıştır, iptal olmuştur. Özellikle havaların sisli, yağışlı, görüş mesafesinin düşük olduğu günlerde, uçak seferlerinde bazı gecikmelerin olması doğaldır. Uçuşunuzun iptal olduğu bir durumda, eğer eviniz kalkış havalimanının bulunduğu kentte ise evinize geri dönersiniz, ancak evinize uçarken bu durumu yaşadıysanız ya havalimanında beklemeniz lazım ki saatlerce bekleyemezsiniz, ya da bir tanıdığınıza veya otele gitmeniz gerekecektir. Bir de transit yolcu iken geç kalan uçağınız nedeniyle bağlantıyı kaçırmanız mümkün, bir sonraki seferi beklemek zorundasınız. Bu olasılıkları çoğaltmamız mümkün. İşte bu nedenle, böyle durumlarda yolcu olarak haklarımız neler, bunları bilmemiz lazım.

2011 yılı öncesinde böyle durumlarda havayolu şirketlerinin kendi uygulamalarına tabi kalıyorduk, ortak uygulamalar yoktu, farklılıklar nedeniyle de yolcu ve havayolu şirketleri çalışanları arasında sıkça istenmeyen tartışmalar yaşanıyordu. Ayrıca, doğrudan mahkemeler yansıyan tazminat talepleri nedeniyle, havayolu şirketleri her yıl oldukça yüksek meblağlar ödemek zorunda kalıyordu.

2011 yılında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü(SHGM), Avrupa Birliği’nin 2004 yılında yaptığı düzenlemeleri esas alarak yayınladığı “Havayolu ile seyahat eden yolcuların haklarına dair” Yönetmelik ile ülkemizde de “havayolu ile seyahat eden yolcuların sahip olduğu haklar ve bu hakların geçerli olduğu durumlar ile yolcuların uçağa kabul edilmediği, uçuşlarının iptal edildiği ve uçuşlarının ertelendiği durumlardaki asgari hakları” düzenlendi. Daha sonra, 2013 ve 2014 yıllarında çıkartılan Genelgeler ile uygulama detayları yayınlandı.Düzenlemeler, Türk menşeli havayolu işletmelerinin Türkiye’deki havalimanlarına/havalimanlarından, yabancı menşeli havayolu işletmelerinin ise Türkiye’deki havalimanlarından gerçekleştirdikleri tarifeli ve tarifesiz tüm uçuşları kapsıyor. Tek koşul, uçuş yapacağınız sefer için rezervasyonunuzun olması. Haklarınız, indirimli bilet veya mil-puanla alınmış biletler için de geçerli, paket turlar kapsamındaki uçuşlar için de geçerli.

Yapılan düzenlemelerin ana hatları şu şekilde:

1-Havayolu şirketleri internet sayfalarında “Yolcu İşlemleri ve Hakları” adlı bir bölüm oluşturacaklardır. Bu bölümde, yolcu işlemleri ve haklarına ilişkin tüm bilgiler açıklanacak, şikâyet ve isteklerin havayolu şirketine iletilmesine esas iletişim bilgileri yer alacaktır. Şikâyetlerin 10 gün içinde çözümü esastır.

2-Havalimanı işletmeleri, yolcu haklarına ilişkin bilgileri, yolcu terminallerinin yolcular tarafından görülebilecek yerlerine afiş olarak asacaklardır.

Dikkat edilecek olursa, burada yapılmak istenen öncelikle yolcuların gecikme, iptal vb. durumlarda mevcut haklarını bilmelerini sağlamaktır. Şimdi Yönetmelikte yer alan bu haklara sırasıyla bakalım.

a)Uçağa kabul edilmeme; Rezervasyonunuz var ancak havayolu şirketinin uçak tip değişikliği veya fazla bilet satışı nedeniyle uçağa kabul edilmiyorsunuz. Artık bu tür durumlar pek yaşanmıyor ancak, her şeyden önce bilmeniz gereken yeterli sayıda yolcu gönüllü olarak uçuştan vaz geçmez ve uçakta yer açılmaz ise, rezervasyonunuz olan bu uçuşta %100 uçma garantiniz yok. Uçamadığınız durumda, havayolu şirketi size iç hatlarda 100, dış hatlarda ise uçulacak km.ye göre 250 ile 600 avro karşılığı TL tazminat ödemek zorunda. Eğer, 2 ile 4 saat sonrasına uçuş yapabilecek iseniz bu tazminat %50 oranında azalıyor. Ayrıca beklediğiniz süre içinde, havayolu şirketi bekleme süresine göre size sıcak, soğuk içecek, kahvaltı veya yemek sunmak zorunda. Eğer konaklama gerekiyorsa, size otel ve otele gidiş-dönüşünüzün de ayarlanması gerekiyor. Yeni uçuşunuzun sınıfı da (ekonomi, business) ayni olmak zorunda. Havayolu şirketi sizi alt sınıfta uçurmak isterse fark ücreti almanız gerekir. Üst sınıfta uçurursa sizden ek ücret isteyemez. Gönüllü olarak uçuşunuzdan vazgeçerseniz, tazminat haklarınız yok olur.

b)Uçuşun iptali; Uçuşunuzun iptali halinde havayolu şirketinin öncelikle size seçenekler sunarak yardımcı olması lazım. Bilet ücretinizi geri alabilir veya güzergâh değişikliği yapabilirsiniz. Havayolu şirketinin uçuş iptalini size bildirdiği süreye bağlı olarak haklarınız var. Eğer uçuş iptali havalimanında iken bildirildi ise, yukarıda (a) maddesinde açıklanan haklarınızı kullanmalısınız. Bilmeniz gereken, havayolu şirketinin sizinle ilgilenmesi ve çözüm üretmesi gerektiği.

c)Uçuşların tehiri; Aslında yolcular olarak bizi en çok ilgilendiren bence bu durum. Zira meteorolojik şartlar dışında uçuş iptalleri sıkça yaşanmıyor. Hava koşulları nedeniyle olan uçuş iptallerinde zaten tazminat hakkımız yok. Bu durum, olağanüstü haller, güvenlik riski olan durumlar, grevler vb. diğer koşullar için de geçerli (Hava koşulların olumsuz olduğu durumlarda bence ilk yapmanız gereken havalimanına gitmeden havayolu şirketini arayarak uçuş durumunu öğrenmeniz; DHMİ web sitesinden de bilgi alabilirsiniz; http://www.dhmi.gov.tr/patsahadurum.aspx#.VNiA-uasV1Y). Uçağınızın kalkış saatindeki 2 saati geçen gecikmeye (bekleme süresine) bağlı olarak size sırasıyla içecek, yiyecek ve otel hizmeti verilmesi gerekiyor.



Sonuç olarak zamanında uçamadığımız durumlara ilişkin pek çok hakkımız var, havalimanında yiyecek-içecek servisi, otelde ağırlanma, güzergâh değişikliği yapma ve de tazminat; ancak hangi koşulda hangi hakkımız var ezbere bilmek zor. Öncelikle hakkımız olduğunu bilmemiz, bu tür bir durumda havayolu şirketinin bize yardım edeceğini bilmemiz ve her zaman için diğer mevzuattan doğan haklarımız olduğunu da bilmemiz lazım.



Yapmamız gereken ise, uçuşa başlamadan önce uçuş yapacağımız havayolu şirketinin internet sitesine girerek, yolcu olarak haklarımızı okumamız.

Yazımı bir örnek ile tamamlayacağım. Başka bir kentte toplantınız var ve uçuşunuz iptal edildi veya gecikme süresi toplantıya gitmenizi anlamsız kılıyor. Seyahatinizden vaz geçer ve ödediğiniz bilet ücretini aynen geri alabilirsiniz. Ayrıca, eğer bu iptal/gecikme sonucu maddi kaybınız var ise, Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuata göre hakkınızı aramanız gerekir.Havayolu şirketi şikâyetiniz (mağduriyetinizi) uygun/yeterli şekilde karşılamadı ise, SHGM’ye de başvurabilirsiniz.

Son olarak, THY eski Hukuk Müşavirlerinden Av. Lale Selamoğlu Kaplan, birkaç ay önce bu konuda Airport Haber’de ayrıntılı olarak yazmıştı, Sn. Kaplan’ı şahsen tanırım, çok değerli bir hukukçudur. Bence onun yazısını da okuyun (http://www.airporthaber.com/kose-yazilari/yolcu-haklari.html).

Haftaya görüşmek üzere…