Güneş’te son günlerde yaşanan peş peşe X sınıfı patlamalar sonrası ortaya çıkan koronal kütle atımları (CME) Dünya’ya doğru hareket ediyor. Uzmanlar, 11-12 Kasım tarihlerinde iletişim kesintileri, uydu aksaklıkları ve orta şiddette jeomanyetik fırtınalar yaşanabileceğini açıkladı.
PEŞ PEŞE ÜÇ X SINIFI PATLAMA KAYDEDİLDİ
Güneş bu hafta olağanüstü bir aktivite dönemine girdi. AR4274 adlı aktif bölgede 9 ve 10 Kasım günlerinde iki ayrı X sınıfı patlama gerçekleşti. Her iki patlama da doğrudan Dünya yönüne doğru birer koronal kütle atımı gönderdi. 7 Kasım’da oluşan daha önceki CME’nin ise 10 Kasım’da Dünya’yı hafif şekilde “tıraşlaması” beklendi.
RADYO KESİNTİLERİ VE R3 SEVİYESİ ETKİ
9 Kasım’da kaydedilen X1.7 düzeyindeki patlama, TSİ 09.30’da zirveye ulaşarak güçlü (R3) radyo kesintisine yol açtı. Özellikle HF radyo ile iletişim kuran havacılık ve denizcilik hatlarında kısa süreli aksaklıklar yaşandı.
NOAA’DAN G2 SEVİYESİNDE FIRTINA UYARISI
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), 10 Kasım için G1, 11-12 Kasım için ise G2 seviyesinde jeomanyetik fırtına uyarısı yayınladı. Bu tip fırtınalar: - Uydu konumlandırma sistemlerinde sapmalara, - GPS doğruluk oranının düşmesine, - Kısa süreli iletişim kesintilerine, - Auroraların daha güney enlemlerden görünmesine neden olabiliyor.
DÜNYA’YA DOĞRU İKİ, MUHTEMELEN ÜÇ CME İLERLİYOR
10 Kasım sabahı TSİ 11.20’de gerçekleşen X1.2 düzeyindeki üçüncü patlama da yeni bir CME oluşturdu. Böylece Dünya’ya ilerleyen CME sayısı en az ikiye, muhtemelen üçe yükseldi. Uzmanlar, özellikle 9 Kasım’daki X1.7 patlamasının gönderdiği CME’nin daha etkili olabileceğini belirtiyor.
12 KASIM’DA DÜNYA’YA ULAŞMASI BEKLENİYOR
NASA’nın SOHO ve STEREO uydularından alınan ilk analizlerde, 10 Kasım’daki patlamaya ait CME’nin de 12 Kasım civarında Dünya’ya ulaşabileceği değerlendiriliyor. Bu tarih aralığında orta şiddette jeomanyetik fırtınalar bekleniyor.
X SINIFI GÜNEŞ PATLAMASI NEDİR?
Güneş patlamaları A, B, C, M ve X sınıflarına ayrılıyor. X sınıfı patlamalar, en yüksek enerji boşalımına sahip olaylar olarak kabul ediliyor. Bu patlamalar sırasında uzaya yüksek enerjili radyasyon ve plazma fırlatılıyor. Dünya’ya yöneldiğinde: - Haberleşme sistemleri, - Navigasyon uyduları, - Elektrik şebekeleri kısa süreli etkilenebiliyor.
GÜNLERCE SÜREBİLECEK AURORA GÖRÜNÜMLERİ BEKLENİYOR
Eğer CME’ler ardışık şekilde Dünya’nın manyetik alanını tetiklerse, orta enlemlerde bile parlak aurora görüntüleri oluşabileceği belirtiliyor. Bilim insanları, Güneş aktivitesinin bir süre daha yüksek seviyede kalmasını bekliyor.
