Yabancı cisim aspirasyonu, çocuğun kendisinin ağzına koyduğu ya da başka birisi tarafından ağzına verilen bir maddeyi nefes borusuna kaçırmasıdır. NEDEN ÇOCUKLARDA DAHA SIK GÖRÜLÜR? •Yabancı cisim aspirasyonunun en sık olduğu yaş grubu...

Yabancı cisim aspirasyonu, çocuğun kendisinin ağzına koyduğu ya da başka birisi tarafından ağzına verilen bir maddeyi nefes borusuna kaçırmasıdır.

NEDEN ÇOCUKLARDA DAHA SIK GÖRÜLÜR?

•Yabancı cisim aspirasyonunun en sık olduğu yaş grubu 1 ile 3 yaş arası çocuklardır

•Yiyeceklerin çocukların ağızlarına büyük parçalar halinde verilmesi,

•Yiyeceklerin uygun olmayan şekilde hazırlanması

•Hava yollarına kaçmaya uygun cisimlerin çocukların etrafında bulunması.

•Bu yaş grubu çocuklar çevrelerindeki objeleri sıklıkla ağızlarına alırlar, ağızlarında yiyecek ya da başka bir cisim varken konuşurlar, koşarlar, gülerler veya ağlarlar.

•Hava yollarına yabancı bir cisim kaçması erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha fazla görülmektedir. Bu durumu erkek çocukların kızlara göre daha aktif olmalarına bağlanmaktadır.

YABANCI CİSİM ASPİRASYON SIKLIĞI NEDİR?

•Yabancı cisim aspirasyonları ülkemizde ve tüm dünyada sık görülen ve ölüme neden olan acil hastalıklar arasındadır.

• En sık 6 ay – 3 yaş arasında görülür.

• Erkek çocuklarda daha sık görülmektedir.

• Erken teşhis edilmesi ve gecikmeden tedavi edilmesinin ölüm sıklığını azalttığı bilinmektedir.

EN SIK NELER ? HANGİ ÇOCUKLARDA?

*Nefes borusuna en sık yiyecekler kaçar (çekirdek, fındık, fıstık, fasulye, nohut gibi taneli gıdalar, kemik parçaları ve meyve çekirdekleri )

* Küçük parçalı oyuncakların parçaları, kalem ucu, çengelli iğne ve toplu iğne yiyecek dışında nefes borularına en sık kaçan maddelerdir.

* Türban takan genç kızlarda türban iğnesi ağıza alındığında havayollarına kaçma riski vardır.

* Spastik, kas hastalığı olan, sık havale geçiren ve zeka geriliği olan çocuklar nefes borularına yabancı cisim kaçması açısından yüksek risk altındadırlar.

BELİRTİLER NELERDİR:

* Beslenme ya da oyuncaklarla oynama sırasında ani olarak ortaya çıkan nefesin kesilmesi, morarma, öksürük ve hırıltı en sık görülen bulgulardır

* Ancak yabancı madde nefes borularına kaçtığı sırada;

-Çocuğu gören kimse yok ise, aile bu bulgular›n önemli olduğunu fark edememiş ise, yabancı cisim uzun süre (aylar, yıllar boyunca) hava yollarında kalabilir. Hastalar astım, tekrarlayan zatürree, devamlı öksürük, balgam ve nefes darlığı gibi şikayetler ile doktorlara başvurabilirler.

NE YAPILMASI GEREKİR

Yemek yerken ya da oyun oynarken aniden öksürük ve nefes darlığı gelişen, yabancı bir maddenin nefes borusuna kaçtığı düşünülen çocuklarda yabancı cisim görülmeden körlemesine parmak ile çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Böyle bir girişim yabancı maddenin daha ileriye giderek hava yolunu tam tıkamasına ve çocuğun kaybedilmesine yol açabilir.

Böyle bir durumda yabancı maddenin hava yolundan çıkarılabilmesi için çocuğun yaşına göre uygulanabilecek çeşitli manevralar vardır. Bu manevralar mutlaka temel yaşam desteği almış kişiler tarafından uygulanmalıdır. Hasta mümkün olan en kısa sürede hastaneye, acil servise götürülmelidir.

TANI YÖNTEMİ:

Hastanın yakınmaları, muayene ve akciğer grafisi ile tanı konur. Bazen akciğer grafi normal olabilir. Bu durumda havayolları acil olarak bronkoskopi adı verilen cihaz ile incelenmelidir

Yabancı cisim aspirasyonları başka hastalıklar ile karışır m?

Erken tanı ve tedavi almaz ise astım, bronşiolit ve zatürree gibi hastalıklarla karştırılabilir. Bu durumda, uygun tedaviye rağmen belirti ve muayene bulguları devam ediyor ise nefes borularında yabancı bir maddenin varlığı düşünülerek gerekli araştırmalar yapılmalıdır.

TEDAVİ

Yabancı cisim ameliyat gerektirmeden bronkoskopi dediimiz ışıklı kamera sistemi ile hava yollarından çıkarılır. Genel anestezi altında nefes borularına yerleştirilen boru ve ışıklı kamera sistemleri ile yabancı cisim görülür ve çıkarmaya uygun ise çıkarılır. • Havayollarındaki yabancı cismin erken tanı alması ve çıkarılması belirtilerde hızlı bir düzelme sağlar

Yabancı cisim tanı almadan uzun süre hava yollarında kalır ise geri dönüşümsüz akciğer hasarlarına neden olabilir.

En etkin tedavi korunmadır!

Altı ay- üç yaş arası çocuklar objeleri sıklıkla ağızlarına koyarlar ve bu durum yabancı cisim riskini arttırır.

Üç yaşından küçük çocuklarda dişler tamamlanmamıştır. Bu nedenle özellikle aspire edilmesi kolay olan üzüm, sosis, havuç gibi besinler uygun şekilde hazırlanmadan verilmemelidir.

Çocuğun uygun şekilde çiğnemesi, yutabilmesi ve konsantre olabilmesi için yemek sırasında rahatsız edilmemelidir.

Çocuklar oyun süresince gözlenmeli, ağızlarında çeşitli objeler ya da yemek varken koşmalarına izin verilmemelidir.

İlk 3 yaştaki çocukların ulaşabileceği yerlerde ağızlarına atıp hava yollarına kaçabilecek cisimlerin olmaması, küçük parçalar içeren oyuncakların bu yaş grubu çocuklardan uzak tutulmaları alınabilecek diğer önlemlerdir.

Yabancı cisim aspirasyonlarının önlenebilmesi amacı ile özellikle ebeveynlerin eğitimi için programlar düzenlenmeli, aspire edilme olasılığı bulunan oyuncaklar üzerine mutlaka uyarı etiketleri yerleştirilmelidir.