DEHB'nin temel belirtileri hiperaktivite, dürtüsellik ve dikkat eksikliğidir. DEHB belirtileri zaman içerisinde kalıcı olabilir. Belirtilerden etkilenen çocukların yaklaşık olarak yarısında, yetişkinlik dönemine yaklaşırken, belirtilerin...
DEHB’nin temel belirtileri hiperaktivite, dürtüsellik ve dikkat eksikliğidir. DEHB belirtileri zaman içerisinde kalıcı olabilir. Belirtilerden etkilenen çocukların yaklaşık olarak yarısında, yetişkinlik dönemine yaklaşırken, belirtilerin büyük ölçüde azaldığı görülür. DEHB belirtilerinin klinik bir anlamının olması ve tanı kriterlerini karşılaması için dikkate değer bir sayıda olması ve çocuğun işlevselliğini ciddi bir şekilde etkiliyor olması gerekir. Bu belirtilerin farklı iki ortamda da gözlemleniyor olması önemlidir. Örneğin; okul ortamı ve ev ortamı gibi.
DEHB olan çocuklar okulda sıklıkla sıralarında oturamayan veya otursalar da uzun süre orada kalamayan, sürekli konuşan, bağıran, başkalarını rahatsız eden ve herkesi yaptığı işten alıkoyan davranışlar sergilemeleri olağandır. Düzensiz olma ve eşyalarını unutma eğilimindedirler. Dürtüsellikleri yani davranışlarının sonucunu düşünmeden hareket etmeleri, isteklerini erteleyememeleri, atak olmaları, aileleri ve kendileri açısından büyük zorluklara neden olur. Anne – babaları, onları olası kazalara karşı korumak için her an tetikte bulunmak zorundadır. Arkadaşlarının dikkatlerini çekmek ve kendilerini beğendirme güdüsüyle cesur davranışlarda bulunabilirler.
DEHB olan çocuklar, dürtüsel ve hiperaktif davranışlarıyla yaşıtlarının arasından göze çarparlar. Ancak en önemlisi, dikkat sürelerinin kısa olması nedeniyle çok daha geniş problemlerle karşılaşabilirler. Özellikle öğrenme açısından güçlük çekerler. Öğrenme güçlüğü sadece akademik anlamda değil motor beceriler ve pratik becerilerde de rastlanır. Çoğunlukla eğitim ve sosyal becerilerle ilgili güçlükleri, neyin öğrenilmesi gerektiğine yeterince dikkatlerini yoğunlaştıramamalarından kaynaklanır. Ancak dikkatlerini sürdürme konusunda kendilerine yardım sağlanıncaya kadar bu becerileri yokmuş gibi görünür. Bu konsantrasyon eksikliği yalnızca eğitim ve okul başarısı açısından zorluklara yol açmakla kalmaz, aynı zamanda mutlu ve sağlıklı bir aile yaşamı ve arkadaşlık ilişkileri açısından da problemlere neden olabilir.
ANNE – BABALARA ÖNERİLER
Bu tür davranış bozukluğu gösteren bir çocuğun ebeveyni öncelikle sabırlı olmalı, çocuğun bu davranışı onları kızdırmak için yapılan bir yaramazlık şeklinde değil, rahatsızlık belirtisi olarak değerlendirilmeli.
DEHB olan çocuk, diğer çocuklardan daha fazla ve daha çabuk ödüllendirilmeye ihtiyaç duyar. Verilen yanıt türünden çok, zamanlama önemlidir. Önemli olan yanıtı davranışın hemen arkasından verilmesidir.
Olumlu davranışın ardından daha fazla somut ödüller verilmelidir.
Olumsuzdan çok, olumlu yanıt kullanılmalı. Bu tür davranış bozukluğu gösteren çocuklar çok fazla yanlış yaptıkları için, anne – baba dikkatini sadece bunlar üzerinde yoğunlaştırırsa onları sürekli cezalandırmak zorunda kalır. Orta düzeydeki cezalar, örneğin; yoksun bırakma, bir ödülü iptal etme gibi son çözüm olarak yararlı olabilir. Ancak bu da az ve dikkatli bir şekilde, sürekli olarak bir ödül programıyla birlikte kullanılmalıdır.
Zaman içerisinde çocuktan beklentiler konusunda, iyi veya uygunsuz davranışlara yanıt verme konusunda tutarlı olmak çok önemlidir. Önceleri çocuk tam olarak istenilen yanıtı vermese de, anne – baba tutarlı olmayı devam ettiği takdirde değişim fark edilecektir.
Anne – babanın problemleri önceden fark etmesi ve önlem alması önemlidir. Çocuk için sıkıntılı olabilecek zamanları tahmin ederek, uygun olmayan davranış engellenebilir.
