TÜRKİYE, kişi başına düşen antibiyotik miktarı açısından Avrupa'da ilk sırada yer alıyor. Ülkemizde toplam ilaç harcamalarının yüzde 35'ini antibiyotikler oluşturuyor. Bunun nedenleri arasında ise geçmişte toplumun kontrolsüz...
TÜRKİYE
, kişi başına düşen antibiyotik miktarı açısından Avrupa’da ilk sırada yer alıyor. Ülkemizde toplam ilaç harcamalarının yüzde 35’ini antibiyotikler oluşturuyor. Bunun nedenleri arasında ise geçmişte toplumun kontrolsüz antibiyotik kullanımının zararları yönünden yeterince biliçlendirilmemesi ve ilaca kolayca ulaşılabilmesi yer alıyor.
Antibiyotik sözcüğü, Yunanca ‘anti’ ve ‘bios’ sözcüklerinden oluşmaktadır. “Yaşam karşıtı” anlamına gelmektedir. Antibiyotik, bir organizma tarafından üretilen ve bir başka organizmaya zarar veren maddedir. Antibiyotiklerin %90’ı bakteriler tarafından üretilmekteyse de, bazı sentetik antibiyotiklerde üretilmiştir.
Antibiyotikler, bakterilerin neden olduğu enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ve başarılı sonuçlar alınan ilaçlardır. Ancak hekimin önerisi doğrultusunda ve uygun görülen doz ile sürede kullanıldıkları takdirde. Aksi halde tedavide etkisiz kalmalarının yanı sıra pek çok ciddi sağlık sorununa da yol açabilir.
Türkiye’de yapılan en büyük sağlık hatalarından biri, kendi kendine ilaç kullanma alışkanlığıdır. Hiç bir ilacı doktor kontrolünde olmadığı sürece içmemek gereklidir. Bilinçsiz bir şekilde antibiyotik kullanmaya başlarsanız, size faydadan çok zarar getirebilir. Peki, antibiyotiklerin faydaları ve zararları nelerdir?
Antibiyotiklerin Faydaları
Antibiyotikler insan sağlığı için oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle insan sağlığına zarar veren mikropları öldürmek veya vücuttan atmak amacı ile antibiyotikler kullanılmaktadır. Antibiyotikler sayesinde kişi bulunduğu sağlık problemlerinden kurtulur ve vücudun sağlıklı olması sağlanır. Ayrıca antibiyotikler sayesinde kişinin kısa süre üzerinde hastalığından kurtulması sağlanarak sosyal hayatına dönüşü kolaylaşır. Bu nedenle birçok hekim tarafından çeşitli hastalıklara karşılık antibiyotik tedavileri uygulanmaktadır.
ANTİBİYOTİĞE KARŞI DİRENÇ ÖLÜMCÜL OLABİLİR
Antibiyotiğin gelişigüzel kullanılmasının neden olduğu en önemli sorunlardan biri; o bakterinin antibiyotiğe direnç oluşturması. “Bir antibiyotiğin belli bir bakteriyi öldürme veya çoğalmasını durdurma özelliğinin kaybolması, o bakterinin o antibiyotiğe direnç geliştirdiği anlamına gelir, bu sorunun hastalığın daha uzun sürmesine, hatta ölümcül olmasına yol açabilir Ayrıca dirençli bir bakterinin neden olduğu enfeksiyonlar; daha pahalı, yan etkileri daha fazla olan antibiyotiklerin kullanılmasını da gerektirebilir.
Antibiyotiklerde direnç gelişmesine katkıda bulunan unsurlar
• Gerekmediği halde antibiyotik kullanılması
• Antibiyotiklerin, tedavi edici dozdan daha düşük seviyede kullanılması, doz atlanması
• Antibiyotiklerin gerekenden daha kısa süre kullanılması ( tedavinin erken kesilmesi)
• Gerekmediği halde birden çok antibiyotiği aynı anda kullanılması
• Gerekmediği halde etki yelpazesi geniş olan antibiyotiklerin kullanılması
• Enfeksiyon tipine uygun olmayan antibiyotiğin kullanılması
• Antibiyotiğin, geçimsiz olduğu gıdalar ya da başka ilaçlar ile birlikte kullanılması
• Çiftlik hayvanlarının ve balıkların yemlerinde antibiyotik kullanılması
GELİŞİGÜZEL ANTİBİYOTİĞİN YOL AÇTIĞU SORUNLAR
Antibiyotiklerin masum ilaçlar değildir ve hatalı kullanıldıklarında ciddi yan etkilere neden olur.
1. Ciddi alerjik reaksiyonlar oluşturabilir: Bu alerjik reaksiyonlar sadece hafif bir kaşıntı ya da deri döküntüsü şeklinde gelişebildiği gibi, ölümle sonuçlanabilecek kadar şiddetli olabilir.
2. Karaciğer fonksiyonlarını bozabilir: Karaciğer fonksiyon testleri adı verilen kan tetkikleriyle bu yan etkiler takip edilebilmektedir. Altta yatan karaciğer hastalığı olanlarda karaciğerde metabolize olacak bir antibiyotiklerden kaçınılmaktadır.
3. Böbrek yetmezliği yapabilir: Böbrekler üzerine toksik etkiler oluşturarak organ yetmezliğini tetikleyebiliyor. Akut böbrek yetmezliğinin en az 5’te biri, kullanılan ilaçlar nedeniyle gelişiyor.
4. Antibiyotik ilişkili ishale yol açabilir: Normalde bağırsak içinde 400’den fazla bakteri türü bulunuyor ve bunlar hastalık oluşturmadıkları gibi, fayda sağlıyorlar. Antibiyotik kullanımı bu normal floradaki bakterilerin ölmesine ve böylelikle fırsatçı bakterilerin üremelerine ortam hazırlıyor ve böylelikle ishaller oluşabiliyor. Hatta dizanteriyi taklit eden kanlı ishal tablosu gelişebilir.
5. Obeziteye neden olabilir: Son yıllarda yapılan araştırmalar gösteriyor ki; özellikle bebeklik ve çocukluk dönemlerinde daha sık antibiyotik kullananlarda obezite daha çok görülüyor.
6. Bağırsak sistemine hasar verebilir: İshal dışında görülebilen sindirim sistemi yan etkileri arasında bulantı, kusma, karın ağrısı gibi belirtiler de görülebiliyor.
ANTİBİYOTİK KULLANIRKEN BUNLARA DİKKAT
1. Hekiminiz önermediyse kendiniz kullanmayın. Soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıkların etkeni viruslarıdır ve Antibiyotiklerin bu hastalıklarda hiçbir faydası olmadığı gibi zararı vardır.
2. Bir yakınınızın aynı belirtilerde kullandığı, sağlık problemine iyi geldiği için antibiyotiğe başvurmayın.
3. Hekiminizin önerdiği dozun tamamını, önerilen sürede kullanın. Örneğin doktorunuzun önerdiğinden daha uzun süre almayın veya kendinizi daha iyi hissettiğiniz için yarıda kesmeyin. Tedaviye ara verilmesi veya doz atlanması bakterilerin direnç geliştirmesine yol açıyor. Bunun sonucunda tedavi başarısızlığa uğruyor ve hastalık tekrarlıyor.
4. Antibiyotiği vitamin diye sunmak oldukça yanlıştır. Unutmayalım ki Antibiyotikler normalde vücutta olmaması gereken vücudun tanımadığı maddelerdir.
