“Berduş” kelimesi günümüzde sıkça duyulan ama anlamı tam olarak bilinmeyen sözcüklerden biri. Peki berduş kime denir, bu ifade ne zaman ve nasıl ortaya çıkmıştır?
BERDUŞ NE DEMEK?
Berduş, Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre iki temel anlam taşır: 1. Başıboş, serseri kimse. 2. Pis, bozuk, bakımsız (mecaz anlamda). Toplum içinde olumsuz bir anlam taşıyan bu kelime, sıklıkla düzenli bir yaşam tarzı olmayan kişiler için kullanılır.
KELİMENİN KÖKENİ NEREDEN GELİYOR?
Kelime, Farsça “hâne ber-dûş” ifadesinden türemiştir. Bu ifade, “evi sırtında taşıyan” yani yerleşik hayatı olmayan, evsiz kimseleri tarif eder. Osmanlı döneminden bu yana sözlüklerde yer alan “berduş”, zamanla mecazi anlamlar da kazanmıştır.
GÜNÜMÜZDE BERDUŞ KELİMESİ NASIL KULLANILIYOR?
Günlük dilde “berduş” kelimesi sadece evsiz veya başıboş kişiler için değil, aynı zamanda bakımsız yerler ya da dağınık ortamlar için de kullanılır. Örneğin; “berduş yatağına dönmüş” gibi ifadeler, hem fiziksel hem sosyal bir düzensizliği anlatır.
HANGİ DURUMLARDA BERDUŞ DEMEK YANLIŞ OLABİLİR?
“Berduş” kelimesi, tarihsel ve kültürel olarak dışlayıcı bir ton taşıyabilir. Özellikle sosyal hassasiyet gerektiren konularda bu kelimenin kullanımı eleştirilere yol açabilir. Bu nedenle kişilere ya da gruplara yönelik kullanılırken dikkatli olunmalı, hakaret ya da damgalama unsurlarından kaçınılmalıdır.
BERDUŞ KİME DENİR?
Berduş, genellikle toplum dışına itilmiş, sabit bir barınağı ya da düzenli bir işi olmayan, alkol bağımlılığı veya psikolojik sorunlarla mücadele eden kişiler için kullanılır. Ancak bu tanım önyargı içerdiğinden, bireyleri kategorize etmek için kullanılmamalıdır.
BERDUŞ KELİMESİ YASAL VE ETİK AÇIDAN SAKINCALI MI?
Hukuki bir yaptırımı bulunmasa da “berduş” kelimesi zaman zaman küçük düşürücü, dışlayıcı ve damgalayıcı bir anlam taşıyabilir. Bu nedenle kamuya açık açıklamalarda, sosyal medya veya haber dilinde kullanımı dikkat gerektirir. Özellikle kişilere doğrudan hitap eden ifadelerde kullanımı etik dışı olarak değerlendirilir.
Berduş kelimesinin anlamı nedir?
– TDK’ye göre “serseri, başıboş kimse” anlamına gelir. Mecaz anlamıyla da “pis, bozuk, dağınık” olarak kullanılır.
Berduş kelimesi nereden geliyor?
– Farsça “hâne ber-dûş” yani “evi sırtında taşıyan” deyiminden türemiştir.
Kimlere berduş denir?
– Düzenli bir yaşamı olmayan, evsiz veya başıboş yaşayan kişilere halk arasında bu tabir kullanılabilir.
Berduş demek hakaret mi?
– İçeriğine ve bağlama göre hakaret sayılabilir. Özellikle bireylere yönelik aşağılama amacı taşıyorsa etik değildir.
DİLDEKİ ANLAMLAR, TOPLUMSAL ALGILARLA ŞEKİLLENİYOR
Berduş kelimesi, dilimizde tarihsel kökene sahip olmakla birlikte, modern toplumda olumsuz çağrışımlarıyla dikkat çeken bir ifadedir. Dilin gücü, toplum algılarını şekillendirdiği için bu tür kelimeleri kullanırken hem tarihsel bağlamı hem de etik sorumluluğu göz önünde bulundurmak büyük önem taşıyor.
Kaynak: Türk Dil Kurumu, EtimolojiTürkçe, NTV, Mynet, Bilgincin
Bağlantı: https://www.etimolojiturkce.com/kelime/berduş/