ÇOCUĞUNUZUN özür dilemeyi öğrenmesi, sadece sosyal bir beceri kazanması anlamına gelmez. Aynı zamanda hatalarını nasıl onaracağını, eylemleri için nasıl sorumluluk alacağını ve diğer kişilerin duygularını nasıl anlayabileceğini de...
ÇOCUĞUNUZUN
özür dilemeyi öğrenmesi, sadece sosyal bir beceri kazanması anlamına gelmez. Aynı zamanda hatalarını nasıl onaracağını, eylemleri için nasıl sorumluluk alacağını ve diğer kişilerin duygularını nasıl anlayabileceğini de öğrenmiş olur. Çocuğunuza özür dilemeyi öğreterek, hem sosyal hem de psikolojik dayanıklılık geliştirmesinde, zorlu durumlarla, kendi yaptığı hatalarla başa çıkabilmesinde de önemli bir destek sağlamış olursunuz. Özür dilemek, hatalarını kabul etmek, her yaştaki çocuk için zor olabilir. Çocuklar, bizim özür dilemeyi gerektirecek durumlar olarak değerlendirdiğimiz birçok davranışlarının sonucunda gerçekten üzülmez ve içtenlikle özür dilemezler. Gerçekten üzgün olduklarında bile, birçoğuna bu iki kelimeyi söyletmek oldukça zordur. İşte, çocuğunuza özür dilemeyi nasıl öğretebileceğinize dair birkaç öneri.
KÜÇÜK ÇOCUKLAR İÇİN ÖZÜR DİLEME
Çocuğunuzun özür dilemeyi öğrenmeden önce, yanlış bir şey yapmış olduğunu fark etmesi gerekmektedir. “Yanlışlık” ise okulöncesi çocukların, hatta 5 yaşında olanların bile, birçok durumda anlayamadığı bir kavramdır. Okulöncesi çocuklar dünyaya halen “benmerkezci” bakmaktadırlar; dolayısıyla neyin doğru, neyin yanlış olduğunu değerlendiremeyebilirler. Bu sebeple, anne babaların sıklıkla çocuklarını gözlemlemesi ve onlara özür dilemeyi hatırlatmaları gerekir. 2 veya daha küçük yaşlardaki çocuklarla sadece kuralları öğretmeye odaklanın. Kuralları öğrendiğinde, özür dilemesi gereken durumlara daha az sebep olacaktır.
Buna rağmen, 3-5 yaşlarındaki çocukların, özür dilemenin neden önemli olduğunu anlamaları gereklidir. Basit bir açıklama yapın: “Başkalarını inciten bir şeyler yaptığımız zaman özür dileriz ve üzgün olduğumuzu söyleriz” deyin. Bu yaşlardaki çocuklar, kendilerini başkalarının yerine koyarak düşünebilme yeteneğini henüz kazanmamışlardır. Empati yeteneği kazanmalarına yardımcı olmak için diğer kişilerin duygularından bahsedin. Örneğin, "Bak, arkadaşın ağlıyor. Sence kendini nasıl hissediyordur? Sen olsan kendini nasıl hissederdin?" gibi.
Çocuğunuza, gönül almanın, özür dilemenin önemli bir parçası olduğunu öğretin. Arkadaşını ittiği zaman iyi olup olmadığını sormayı veya oyuncağını elinden aldığı bir çocukla, diğer oyuncaklarını paylaşmayı ona öğretmeye çalışın. Bu ve benzeri davranışları etkin bir biçimde çocuğunuza kazandırabilirseniz, özür dilemeyi öğrenmesi kadar büyük etkileri olduğunu göreceksiniz. Özür dilemeyi öğretmekle uğraşırken, bunu gerektiren davranışın yanlışlığını göstermeyi gözden kaçırmayın. Davranışlarında bir değişiklik yaratmadığı sürece, özür dilemenin çok anlamı yoktur. Kurallarınızı oluşturun.
6 yaşından itibaren, çocukların "doğru" ve "yanlış"ı kavrayışları ve diğer insanların hisleriyle ilgili algıları gelişir. Ancak bu durum, daha kolay özür dileyebilecekleri anlamına da gelmez. Çocuklar hatalar yaptıklarını fark ettikleri zaman, diğer insanların onlar hakkında neler düşüneceklerine odaklanır ve ilgiyi üzerlerine çekmek istemedikleri için, hatalarını sahiplenme konusunda isteksiz davranabilirler.Daha büyük çocukların, özür dilemek için daha büyük sebepleri olabilir; ancak hatalarını da daha kolay onarabilirler. Bu yaşlarda arkadaşlarla ilişkiler daha fazla önem kazanmıştır ve çocuklar, arkadaşlarıyla aralarının açılmaması için daha çok özen gösterirler. Diğer taraftan, kendi yanlış davranışlarını örtbas etmek konusunda da daha hünerli hale gelmişlerdir. Çocuğunuz size itirafta bulunduğu veya suçunu kabul ettiği zamanlarda sakin ve olumlu davranmanız, onu, size karşı daha dürüst davranmak konusunda cesaretlendirecektir
NASIL YARDIM EDEBİLİRSİNİZ?
Tarafsızlığınızı koruyun:Çocuklarınız arasında bir anlaşmazlık çıktıysa, kimin bir özrü hak ettiğini anlayabilmek zor olabilir. Çocuklarınız "O yaptı!", "O başlattı!" diye bağrışmaya başladığı anda, çocuklarınızın her ikisine de özür dilemek için ille de suçlu olmak gerekmediğini anlatın.
Beraber yapın:Çocuğunuza özür dilemenin ne kadar zor olduğunu bildiğinizi söyleyin ve yardım etmeyi teklif edin. Çok küçükse, onun elinden tutup "Hadi birlikte yapalım" demenizde bir sakınca yoktur. Bazı çocukların sakinleşmesi için biraz zaman geçmesi gerekir; o yüzden, onlara biraz süre tanıyın.
Israr etmeyin:Cesaretlendirin ama çocuğunuzu özür dilemesi için zorlamayın; bu, durumu daha kötü bir hale getirebilir.
KENDİ ÖFKENİZİ KONTROL ALTINDA TUTUN
Gerektiği zamanlarda çocuğunuzdan özür dileyerek, ona özür dilemenin sadece çocuklara özgü olmadığını gösterebilirsiniz. Çocuğunuzdan özür dileyebilmek, sadece ona kendini daha iyi hissettirmekle kalmayacak; aynı zamanda aranızdaki ilişkiyi de güçlendirecektir. Bu sayede, çocuğunuzun kendi duygularını ve kırgınlıklarını tanımlama ve ifade etme becerilerini geliştirmesine de katkıda bulunmuş olacaksınız. Özür dilediğiniz zaman, çocuğunuza, tam olarak ne için üzgün olduğunuzu kısa cümlelerle anlatın. Aynı şey için defalarca özür dilediğinizin farkına varırsanız, çocuklarla ilgili kuralın yetişkinler için de geçerli olduğunu hatırlayın; kırıcı davranışınızda bir değişiklik yapmadığınız sürece özür dilemenin bir anlamı yoktur.
