SGK verilerine göre aktif/pasif oranı 1,60’a geriledi. 21 ilde emekli sayısı çalışan nüfusu geçti. Uzmanlara göre sosyal güvenlik sistemi sürdürülebilirlik sınırına yaklaşıyor.
AKTİF/PASİF ORANI KRİTİK EŞİĞE İNDİ
Türkiye’nin sosyal güvenlik yapısının temel göstergesi olan aktif/pasif oranı, son yıllarda hızla düşerek Ağustos 2024 itibarıyla 1,60 seviyesine geriledi. Uzmanlara göre sistemin sürdürülebilirliği için ideal seviyenin 2,5–3 arasında olması gerekirken, mevcut oran sosyal güvenlik yükünün hızla ağırlaştığını ortaya koyuyor. Bu durum, “Türkiye’de emeklilik sistemi çöküyor mu?” şeklindeki long-tail keyword niteliğindeki soruların sıklıkla gündeme gelmesine neden oluyor.
21 İLDE EMEKLİ SAYISI ÇALIŞANLARI GEÇTİ
SGK verilerine göre Türkiye genelinde 21 ilde emekli, dul ve yetim aylığı alanların sayısı, kayıtlı aktif çalışan sayısından fazla hale geldi. Listenin başında Sinop bulunuyor. Kentte 65.514 emekliye karşılık 48.042 çalışan yer alıyor. Zonguldak, Bartın ve Rize’de de aktif/pasif dengesi emekliler lehine belirgin ölçüde bozulmuş durumda.
Bu illerde genç nüfusun büyük şehirlere göç etmesi, düşük doğum oranları ve yaşlanan nüfus, sosyal güvenlik dengesini daha da kırılgan hale getiriyor.
ÇALIŞAN SAYISI YÜKSEK OLAN ŞEHİRLERDE DE DENGE DARALIYOR
Denizli, Gümüşhane, İzmir, Kastamonu, Samsun, Sivas, Uşak ve Kırıkkale gibi illerde çalışan sayısı emeklilerden fazla olsa da fark hızla kapanıyor. Örneğin İzmir’de her 100 emekliye karşılık yalnızca 110 çalışan bulunuyor. Uzmanlar bu eğilimin birkaç yıl içinde daha fazla ilde risk oluşturabileceğini düşünüyor.
İSTANBUL VE ANKARA’DA TABLO NASIL?
Türkiye’nin ekonomik yükünü sırtlayan İstanbulda 5.558.000 çalışan – 3.392.000 emekli bulunuyor. Böylece aktif/pasif oranı 1,64 seviyesinde.
Başkent Ankarada ise durum daha kritik. İlde aktif/pasif oranı 1,46 seviyesine düşmüş durumda. Bu oran, Türkiye ortalamasının da altına inmiş durumda.
UZMANLAR: “MEVCUT EĞİLİM SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL”
Sosyal güvenlik uzmanları, aktif çalışan sayısının emekli nüfusa göre bu kadar düşük olduğu bir yapının orta vadede sürdürülemeyeceğine dikkat çekiyor. EYT düzenlemesi, erken emeklilik dalgası ve düşen doğum oranları, sistem üzerindeki baskıyı artıran temel unsurlar olarak gösteriliyor.
Kaynak: SGK verileri, Ahmet Kıvanç – Habertürk analizi
