ADANA’NIN en prestijli otellerinden Hilton’da mutfak şefi olarak görev yapan, Alanya’ya olan bağlılığıyla tanınan deneyimli Chef Hakan Coşkun, Yeni Alanya’nın manşetten gündeme taşıdığı turizm çalışanlarının “6 ay tok, 6 ay açız” serzenişini değerlendirdi. Coşkun, kaleme aldığı çarpıcı analizinde Alanya özelinden yola çıkarak Türkiye turizminin yapısal sorunlarına dikkat çekti. Chef Coşkun, Alanya’da yaşanan tablonun münferit değil, uzun yıllardır biriken kronik problemlerin sonucu olduğunu vurgulayarak değerlendirmesini şu başlıklar altında topladı:
‘DEVLET DESTEĞİ’ ALIŞKANLIĞI
Turizm sektöründe birçok işletmenin iş modelini yıllardır teşvikler, hibeler ve yapılandırmalar üzerine kurduğunu ifade eden Coşkun, bunun yatırım niteliğini düşürdüğünü, verimlilik ve marka yaratma baskısını azalttığını söyledi. Kriz dönemlerinde sorumluluğun tamamen devlete yıkıldığını belirten Coşkun, dünyadaki güçlü destinasyonlarda kamu desteğinin stratejik şekilde verildiğini, işletmelerin ise kendi kapasitesini geliştirdiğini hatırlattı. Türkiye’de ise desteklerin çoğu zaman “yangın söndürme” mantığıyla uygulandığını dile getirdi.
‘SEZONLUK İŞLETME EŞİTTİR SEZONLUK GELİR’ DÖNGÜSÜ
Alanya’daki birçok işletmenin sezonu sadece 3-4 ay olarak gördüğünü belirten Coşkun, bunun hizmet kalitesini düşürdüğünü, personel istikrarı ve eğitimi ortadan kaldırdığını, markalaşmayı ise imkânsız hale getirdiğini söyledi. Dört mevsime yayılan turizm anlayışının (kongre, spor, sağlık, gastronomi, doğa sporları) kurumsallığı zorunlu kıldığını vurguladı.
‘160 BİN YATAK VAR AMA MARKA YOK’
Alanya’da ciddi bir yatak kapasitesi bulunmasına rağmen güçlü ve kurumsal zincirlerin yok denecek kadar az olduğuna dikkat çeken Chef Coşkun, bunun nedenlerini; nitelikli yatırım eksikliği, aile işletmesi ağırlıklı yönetim anlayışı, düşük fiyat rekabeti ve uzun vadeli turizm stratejisinin olmaması olarak sıraladı. “Her şey dahil ve ucuz fiyat” modelinin kaliteyi ve markalaşmayı engellediğini ifade etti.
‘ALARM ZİLLERİ ÇALIYOR’
Chef Hakan Coşkun, değerlendirmesini “Büyük yatak kapasitesi ama zayıf marka yapısı; düşük gelir, düşük kalite ve kısır döngü demektir. Alanya turizmi için alarm zilleri çalıyor” sözleriyle tamamladı.
‘12 AY TURİZM ROMANTİK, GERÇEKÇİ HEDEF 10 AY GÜÇLÜ SEZON’
Alanya Turizm Tanıtma Vakfı (ALTAV) Basın Sözcüsü Alper Gencelli, Chef Hakan Coşkun’un “Alanya turizmi alarm veriyor” değerlendirmesine paralel bir analizle, kent turizmine dair çarpıcı tespitlerde bulundu. “Alanya’da 12 ay turizm romantik ama gerçekçi değil” diyen Gencelli, mevcut altyapı, ürün çeşitliliği ve uçuş planlamasının bu hedefi karşılamadığını ifade etti. Gencelli, Alanya’nın Paris ya da Barcelona gibi şehir merkezli, kültür ve şehir yaşamı üzerinden 12 ay turist çeken bir destinasyon olmadığını belirterek, “Ne altyapımız, ne kışlık ürünümüz ne de uçuş organizasyonlarımız buna uygun. Bugün Alanya, otelleriyle ve şehir yaşamıyla 12 ay turizmi kaldırabilecek kapasitede değil. Ancak bu bir kader de değil” diye konuştu.
‘SORUN AY SAYISI DEĞİL, SEZONUN NİTELİĞİ’
"Asıl mesele sezonun kaç ay sürdüğü değil, ne kadar nitelikli olduğudur" diyen Gencelli, mevcut tabloyu şu sözlerle özetledi: “6 ay yüksek sezonda doluluk var ama ciddi bir fiyat baskısı yaşanıyor. Diğer 6 ayda ise doluluk yüzde 20–30’lara düşüyor ve işletmeler rantable olmuyor. Zarar eden işletme açık kalmaz. Oteller kapanıyor, personel dağılıyor ve ‘6 ay tok, 6 ay aç’ döngüsü tekrar ediyor.”
KISIR DÖNGÜNÜN DÖRT TEMEL NEDENİ
Gencelli, bu tablonun arkasındaki nedenleri dört başlıkta topladı:
Kaynak pazar ve uçuş gerçeği: Tur operatörleri ve hava yolu şirketleri Alanya’yı kış programlarına dahil etmiyor. Uçuş yoksa turist de olmuyor.
Kur politikası ve fiyat algısı: Alanya, turist gözünde pahalı algılanıyor. Cirolar artsa da maliyetler daha hızlı yükseliyor, kârlılık düşüyor.
Nicelik takıntısı, nitelik ihmali: Yaklaşık 160 bin yatak kapasitesine rağmen harcama gücü yüksek turist sayısı sınırlı. “Ucuz her şey dahil” modeli markalaşmayı zayıflatıyor.
Şehir ve ürün eksikliği: Kış aylarında açık olan gastronomi, kültür–sanat, spor ve etkinlik takvimi yetersiz.
GERÇEKÇİ HEDEF: 10 AY ÇALIŞAN ALANYA
Gencelli’ye göre ulaşılabilir hedef, ocak–şubat ayları hariç mart başından aralık sonuna kadar süren, nitelikli bir sezon. Bunun için ise tur operatörleri ve hava yollarının bu modele inanması, devletin kur ve maliyet politikalarında turizmi rahatlatması, yatak sayısından çok harcama kapasitesi yüksek turistin hedeflenmesi ve şehir merkezinin kış ürünleriyle planlanması gerekiyor. Chef Hakan Coşkun’un “Büyük yatak kapasitesi artı zayıf marka eşittir düşük gelir, düşük kalite, kısır döngü" tespitine katıldığını belirten Gencelli, “Alanya’nın sorunu tembellik değil, potansiyel eksikliği hiç değil. Sorun yanlış beklenti, yanlış model ve ertelenen gerçeklerdir. 12 ay turizm masalını bırakırsak, 10 ay güçlü bir sezon gayet mümkün. Ama bunun için önce aynaya bakmak şart. Alarm çalıyor; duyan duyar, duymayan sezon bitince yine şaşırır” ifadelerini kullandı.