Kimisi doğduğumuz günden beri var, kimisi de sonradan oluşur. Ama birçoğumuzda irili ufaklı şekilde benler bulunur. Peki hangileri zararsız ve hangileri tehlike oluşturur?
Derimizde doğumdan sonra veya doğumda oluşan kahverengi renkten meydana gelen lekeler halk dilinde 'ben' tıp dilinde de melanositik nevüs diye bilinirler. Derinin rengini veren melanin maddesini yapan hücrelerden oluşurlar. Vücutta herhangi bir yerde ortaya çıkabilirler. Ancak, daha çok sırt ve güneş gören alanlarda izlenirler. Boyutları genellikle sıradan benlerden biraz daha büyük olup sınırları düzensizdir. Ben, pembeden koyu kahverengiye kadar, renkte farklı varyasyonlar gösterebilirler.
MALİN MELANOM NEDİR?
Derinin rengini veren pigmenti oluşturan melanosit denilen hücrelerin yapısının bozulup, kontrolsüz olarak aşırı çoğalması ile oluşan deri kanseri tipidir. Malin melanom, dünyada görülme sıklığı en hızlı artan kanser türüdür.
Malin melanomun nedeni, kalıtımsal mekanizmalar, kimyasal etkenler ve yaşam biçimi değişiklikleri gibi çeşitli sebepler olsa da, en önemli nedeni yoğun ultraviyole ışınına maruz kalınmasıdır.
Malin melanom her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 20 - 70 yaş arası görülür. Hastaların yüzde 25'i 40 yaş altındadır. Kadınlarda en sık diz altında, erkeklerde ise sırtta görülür.
’Ben’ ne zaman tehlikelidir?
* Var olan bir benin boyutundaki, şeklindeki ve rengindeki değişiklikler, sınırlarının girintili çıkıntılı olması,
* Herhangi bir neden yokken kanaması, üzerinde doku kaybının gelişmesi,
*5 mm'den büyük olanlar
*Hızla büyümesi, etrafında beyazlaşma olması, kaşınma ve ağrı gibi belirtilerin izlenmesi,
* Özellikle 40 yaşından sonra yeni benlerin ortaya çıkması 'melanoma' kanserinin ilk işaretleri olabilir.
GÜNEŞİN BENLERE ETKİSİ
Güneş ışınları içimizi ısıtıp bize enerji verip kemiklerimiz içinde gerekli vitaminleri almamızı sağlarken bir yandan da deri kanserini (melanoma ) tetikleyebilir.
Benler, güneşi gördükçe hem sayıları artar hem de yapıları bozulup dejenere olabilirler. Özellikle ani ve yüksek dozdaki güneş deri kanserine dönüşme riski yaratabilir.
Özellikle yaz ayları, benler açısından ayrı bir tehlike taşır. Benlerin, güneş içindeki UVA ve UVB ışınlarından etkilenerek, sayıları artar, yapıları bozulabilir ve kansere dönüşebilir. O nedenle güneşten her zaman korumamız gereken cildimiz, özellikle benli alanlarımızı daha büyük özenle korumalıyız. Deri kanseri riskini azaltmak için yazın güneş ışınlarının daha dik geldiği 11 ile 15 saatleri arası dışarı çıkmamaya özen gösterilmelidir. Güneşten koruyucu en az otuz faktörlü kremler kullanılmalıdır. Daha çok güneşe maruz kalan el, kol, yüz ve boyun kısımları güneşten korunmalıdır. Özellikle çocuklar çok hassas olduğundan güneşin yoğun olduğu zamanlarda kesinlikle dışarı çıkarmamak gereklidir.
MELANOM KALITSAL MIDIR?
Displastik beni olan kişilerde melanom gelişme riski normal populasyon ile karşılaştırıldığında 7-27 kat artar. Risk kişisel veya ailesel melanom hikayesi olanlarda daha da artar.
KİMLER RİSK ALTINDA?
* Açık tenli, açık renk gözlü, kızıl - sarı saçlı, kolay bronzlaşamayan kişiler.
* Ailesinde deri kanseri, malin melanom olan kişiler.
* Anormal (atipik) görünümlü benleri olanlar.
* Ağır güneş yanıkları geçirmiş kişiler.
* Doğumsal çok sayıda benleri olanlar.
* Açık havada çalışan çiftçiler, inşaat işçileri, denizciler
risk altındadırlar ve dikkatli olmalıdırlar.
ERKEN TANI HAYAT KURTARIR
Her bireyin aylık periyodlarla kendi benlerini muayene etmesi çok önemli. Bu muayene sırasında saptanan bende asimetri, sınır düzensizliği, renk değişikliği (benin birden çok renk içermesi), belirgin büyüme, iltihabi reaksiyon ya da kanama cilt kanserine işaret edebilir. Erken evrede malin melanom asimetrik, açık - koyu kahverengi veya siyah renk gölgelenmeleri içeren, keskin olmayan sınırlı bir lekedir. Klinik olarak bu evrede yakalanması yaşamı kurtarır.
VÜCUDUMUZDAKİ BENLERİ ALDIRMAK TEHLİKELİ MİDİR?
Hem deri kanseri hem de kötüleşme riski olan benlerin çıkarılması konusunda tedirgin olunmamalıdır. Bunların ameliyatla çıkarılması halk arasındaki inanışın aksine daha da kötüleşmesine neden olmamakta, tam tersine erken tedavi edilmesini sağlamaktadır. Kötüleşme riski olan benlerin ve deri kanserlerinin çıkarılması konusunda bu yanlış inanışı bir kenara bırakmalı ve bu konuda doktorlarımıza güvenmeliyiz.