Modern yaşam tarzı, zamanla yarışırken sağlıklı beslenme alışkanlıklarını da derinden etkiliyor. Hızla hazırlanabilen, raf ömrü uzun ve lezzetli olan ultra işlenmiş gıdalar, bugün dünya genelinde birçok sofranın baş köşesinde yer alıyor. Ancak bu cazip tercihin arkasında ciddi bir sağlık sorunu yatıyor: obezite.
ULTRA İŞLENMİŞ GIDALAR NEDİR?
Gıdalar işlenme derecelerine göre üç ana gruba ayrılır: Doğal veya minimum işlenmiş, işlenmiş ve ultra işlenmiş. Ultra işlenmiş gıdalar; endüstriyel işlemlerle üretilen, içeriğinde katkı maddeleri, tatlandırıcılar, koruyucular ve yapay aromalar barındıran, genellikle evde yapılması mümkün olmayan ürünlerdir. Bunlara örnek olarak; paketli kekler, şekerli mısır gevrekleri, hazır çorbalar, gazlı içecekler, cipsler, sosis ve hamburger köfteleri verilebilir.
NEDEN BU KADAR YAYGINLAŞTI?
Bu gıdaların yaygınlaşmasının başlıca nedenleri pratiklik ve ulaşılabilirliktir. Yoğun iş temposu, yalnız yaşayan bireylerin artması ve zamanın kısıtlı olması gibi sebeplerle hazır gıdalar, cazip bir alternatif haline geliyor.
Ayrıca, düşük maliyetli olması dar gelirli bireyler için bu ürünleri daha ulaşılabilir kılıyor. Televizyon ve sosyal medya reklamları da çocuklardan yetişkinlere kadar geniş bir tüketici kitlesini etkiliyor.
BİLİM NE DİYOR?
Son yıllarda yapılan birçok çalışma, ultra işlenmiş gıdaların sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini ortaya koyuyor. Fransa’da 100.000 kişiyle yapılan NutriNet-Santé çalışması, ultra işlenmiş gıda tüketiminin obezite, hipertansiyon ve kalp-damar hastalıklarıyla güçlü bir ilişki içinde olduğunu gösterdi. Bu ürünler yüksek miktarda kalori, şeker, tuz ve sağlıksız yağ içerirken; lif, vitamin ve mineral bakımından fakirdir. Ayrıca bu gıdalar, tıpkı bir bağımlılık gibi tüketildikçe daha fazla istenir hale gelir ve doyma hissini baskılayabilir.
NE YAPMALI?
Toplum olarak bu konuda bilinçlenmek büyük önem taşıyor. Öncelikle gıda etiketlerini okumak ve içeriklere dikkat etmek temel bir alışkanlık haline gelmeli. Mümkün olduğunca evde yemek hazırlamak, doğal ve az işlenmiş ürünleri tercih etmek uzun vadede sağlığımızı korumamıza yardımcı olur. Ayrıca bu konuda bireysel çabaların ötesine geçerek; okullarda beslenme eğitiminin yaygınlaştırılması, ultra işlenmiş gıdaların reklamlarının kısıtlanması ve sağlıklı ürünlerin daha ulaşılabilir hale getirilmesi gibi toplumsal önlemler de alınmalıdır.
SONUÇ OLARAK
Ultra işlenmiş gıdaların sunduğu kolaylık ve lezzet, kısa vadede cezbedici olabilir. Ancak uzun vadede bedelini sağlığımızla ödüyoruz. Gerçek gıdaya dönüş, sadece bireysel bir tercih değil; toplumsal bir zorunluluktur.