BİZ burada hakkın rahmetine kavuşmuş belediye başkanlarımızı konu edeceğiz. Sağ olan belediye başkanlarımızı bir başka yazıya bırakacağız.
Alanya'da partili seçim yarışları 1960 Anayasası ile getirilen ve 1963 yılının kasım ayında Türkiye genelinde yapılan belediye seçimleri ile uygulanmaya başlanmıştır. Bu seçimde CHP'den merhum Şevki Türktaş (Gara Şavkı) ve Adalet Partisi'nden merhum İzzet Azakoğlu yarışmış ve seçimi Azakoğlu kazanmıştır.
Belediye nedir, belediyeler ne zaman oluşturuldu, görevleri nelerdir? Belediye adı Arapça'da 'Şehir-Memleket' manasına gelen 'Beled' sözcüğünden gelir. Belediye, bir şehrin temizliğine, bayındırlığına ve intizamına bakan dairedir.
Bir beldenin ve beldede oturanların mahalli niteliklerini, ihtiyaçlarını karşılayacak imkanları sağlamak ve düzenlemekle görevli kamu tüzel kişiliğidir. Belediye Başkanı, belediye tüzel kişiliğinin başı ve yürütme organıdır.
Osmanlı tarihinde ilk belediye hizmetlerini başlatan Padişah Fatih Sultan Mehmet'tir. Osmanlılar'da tanzimata kadar belediye görevleri kadılar ve mühtesipler tarafından görülürdü. Her kadı bulunan yerde bir mühtesip bulunurdu. Mühtesip Arapça ihtisaptan (Hesap sayma) gelmektedir. 18. yüzyılda belediye başkanlarına 'İhtisap Ağası' denmektedir.
İHTİSAP AĞALARININ GÖREVİ
Sık sık gezerler, ne kadar terazi, kantar, arşın ve endaze ile alışveriş yapan esnaf varsa, tartı ve ölçülerini kontrol ederlerdi. Ayrıca bu makamın emrinde Belediye Müfettişi gibi iş gören 'Ayak Naibi' vardı ki, Evliya Çelebi bu kişileri 'Çarşı ispiyoncuları' veya 'Çarşı gammazları' olarak adlandırırdı.
İhtisap Ağası yani o dönemin belediye başkanı çarşıya, pazara çıktığı zaman yanında katip, eksikçi, maiyet çavuşu ve dikkat edin falakacı da olurdu. Esnafın suçu varsa hemen oracıkta, dükkanın önünde falaka ve değnekle cezalandırılırdı. Esnaf, on sopadan elli sopaya kadar falakaya çekilirdi. Daha fazla ceza alanlar hapse gönderilirdi. Sürgüne gönderilenler bile olurdu. 1855 yılında İhtisap Ağalığı kaldırılarak yerine 'Şehreminler' yani 'Şehir Emaneti' teşkilatı kuruldu. Bugünkü anlamda belediye teşkilatı, Osmanlı döneminde 1870 yılından itibaren illerde kurulmaya başlanır.
ALANYA BELEDİYESİ'NİN TARİHÇESİ
Alanya Belediyesi ne zaman kuruldu? Gelmiş geçmiş belediye başkanlarına bir ayna tuttuğumuzda, hangi çarpıcı özellikleri ortaya çıkmaktadır?
O dönemki adı 'Alaiye' olan Alanya'da belediye teşkilatının temelleri 1871 yılında atılır. Bu tarihte Alaiye, itirazlara rağmen Konya ilinden alınıp Antalya iline 'İlçe' olarak bağlanmıştır. Alaiye, 1872 yılından itibaren 'Azalık' düzeyinde belediye teşkilatını oluşturur. Azalık düzeyindeki belediye başkanlığı 1901 yılında Ahmet Asım Bey'in ilk kez seçilmesiyle gerçek hüviyetine kavuşur. Bu durumda Alanya'nın seçimle gelmiş ilk belediye başkanı Ahmet Asım Bey'dir.
ALAİYE'NİN ASKERSİZ PADİŞAHI
Ahmet Asım Bey, Alanya'da 'Askersiz Padişah' olarak anılırdı ve 1901-1904 yılları arasında görev yapmıştı. Peki Ahmet Asım Bey kimdir? Araştırdık ve şu sonuçlara ulaştık. 1842 yılında Alanya'da doğdu. Babası Şakir Efendi'den dolayı Şakirzade Ahmet Asım Bey olarak anılır. Ahmet Asım Bey'in çiftçi olduğunu tespit ettik. Ancak okumaya, ilme değer veren yapısıyla ön plana çıkmaktadır. Oğlu Hamit'i Beyrut'a tahsile gönderecek kadar ilme aşıktır.
Bir gün devlet recalinden çok önemli şahsiyetler Alanya'ya gelirler. Konuşmalarıyla, disiplin ve otoriter tavırlarıyla gelen heyetin dikkatini çeker. Heyettekiler "Sen bu tavrınla geleceğin askersiz padişahı olursun" derler. Ondan sonra lakabı 'Askersiz Padişah' olur. Döneminde nara atıp, gürültü yapmak mümkün değilmiş. Nara atanları takip edermiş. Nara atanlar "Kaçın, Askersiz Padişah geliyor!" derlermiş. 1917 yılında hakkın rahmetine kavuşan Ahmet Asım Bey'in en büyük emeli Taşatan Yolu üzerinden Alanya'dan Konya'ya yol bağlantısıymış. Bunun için çok uğraşmış. Alanya'nın ilk belediye başkanı Ahmet Asım Bey'in mezarı Bektaş Aile Mezarlığı'nda bulunuyor.
REKOR AHMET TALAT EFENDİ'NİN
Merhum Ahmet Talat Efendi, Alanya'nın en uzun süre belediye başkanlığı yapmış ismidir. Tam 22 yıl görev yapmıştır. Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı'nda Kuva-i Milliye Reisidir. Onun karakteriyle ilgili halen Alanya'da "Alanya'nın hem medeni, hem bedevi belediye başkanıdır" denir. Kendine bağlı süvarileri gerektiğinde diz çöktüren bir Kuva-i Milliye Reisi, ayrıca uçsuz bucaksız Talatiye (Konaklı) Çiftliği'nin sahibidir.
HÜSNÜ ŞİFA ÇOK GÜZEL KONUŞURDU
Merhum belediye başkanlarımızdan Hüsnü Şifa, güzel konuşur, dinletmesini bilirdi. Kuyularönü Camisi yanındayken yakılan Hükümet Konağı'nın altındaki berber dükkanında Sait Gökçe'ye traş olurdu. Merhum Şifa, traş olurken Sait Gökçe'nin çok konuşmasından rahatsızdı. Gökçe yine çok konuştuğunda "Sait! Sait! Sait!" derdi. Sait Gökçe de üç defa "Buyur! Buyur! Buyur!" derdi. Şifa şöyle devam ederdi: "Ben Hüsnü Şifa! Konya Medresesi'nde kendimi başkalarına dinletmek için tahsil gördüm. Dinlemek için değil." Bazen de kızar, tıraşı yarım bırakır ve dükkanı terk ederdi.
HACIKADİROĞLU ATATÜRK'Ü AĞIRLADI
Merhum Hüseyin Hacıkadiroğlu, Atatürk'ün Alanya'yı ziyaret ettiği 18 Şubat 1935 tarihinde dönemin belediye başkanıydı. Bilindiği gibi Atatürk, Alanya'ya belirtilen tarihten 3 gün önce gelmiştir. Bu sebeple protokol ve Alanya, Atatürk'ün ziyaretine hazırlıksız yakalanmıştır. Belediye Başkanı Hacıkadiroğlu'nun, hazırlıksız yakalanmasının üzüntüsünü ifade eden şu sözleri meşhurdur. Tahrirat Katibi Hasan Tahsin Aksoy'a ve Kaymakam Hami Arıkan'a hitaben Alanya aksanıyla "Gemiler iskeleye demirledi, ne yapacağız ay efendim!" demiştir. Atatürk'ün ziyareti sonrasında Alanya'ya çektiği telgrafı muhafaza edip, telgrafın orijinal şekliyle bugünlere gelmesini sağlayan isimdir.
MERHUM HÜSEYİN AVNİ OKAN TÜCCARDI
Belediye başkanlığının yanında akıllı bir tüccardı. Merhum Vehbi Koç'u Alanya'ya davet edip, bir kaç kez ağırlayan bir belediye başkanıydı.
MEHMET ŞÜKRÜ ULUSOY BİR BEYEFENDİYDİ
Alanya Belediye Başkanları arasında, koltuğunu dolduran, bir 'Alanya Beyefendisi' olarak hala anılır. (DEVAMI YARIN)