Sevgili mükellefler, 22 Mart 2025 tarihinde gazetemizde yayımlanan makalemizde sizlere “Tarhiyat öncesi uzlaşma” hakkında bilgiler vermiştim. Bu gün de sizlere “Tarhiyat sonrası uzlaşma” hakkında bilgiler vermeye çalışacağım.
Bilindiği üzere vergi mükellefleri, adlarına tarh edilen vergi ve cezalar için düzenlenen vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde dava açma, uzlaşma, düzeltme ve cezada indirim talep etme hakkına sahip bulunmaktadırlar. Fakat mükelleflerin dava açmadan önce vergi idaresi ile aralarında ortaya çıkan uyuşmazlıklarda uzlaşma müessesesinden yararlanmalarını tavsiye ediyorum. Bu uzlaşma müessesesi türlerinden biri de “Tarhiyat sonrası uzlaşma” türüdür. Bu uzlaşma türü, ikmalen (eksik beyan edilen verginin tamamlanması), re’sen (vergi idaresince doğrudan tarh edilmesi) veya idarece tarh edilen vergiler ile bunlara bağlı vergi ziyaı cezalarının miktarları konusunda mükellef ile vergi idaresi arasında bir uzlaşma sağlanmasını amaçlamaktadır.
Mükelleflerin “tarhiyat sonrası uzlaşma” ya başvurabilmeleri için ise 1- Daha önce tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunmamaları veya bulunmuş olmakla birlikte usulüne uygun olarak tarhiyat öncesi uzlaşma hakkından vazgeçmiş olmaları, 2- Bağlı oldukları vergi dairesi tarafından tarh edilmiş vergi ve/veya kesilmiş vergi ziyaı cezasını gösteren vergi/ceza ihbarnamesinin kendilerine tebliğ edilmiş olması, gerekmektedir. Bu şartların oluşması halinde de tarhiyat sonrası uzlaşma süreci, mükellefin ihbarname tebliğinden itibaren 30 gün içinde uzlaşma talebinde bulunmasıyla başlar. Tarhiyat sonrası uzlaşma talebi ise yetkili uzlaşma komisyonuna veya mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine bir dilekçe ile yapılması gerekmektedir. Uzlaşma talebine ilişkin dilekçenin Dijital Vergi Dairesi (İnteraktif Vergi Dairesi) kanalıyla veya taahhütlü posta ile gönderilmesi de mümkündür. Dilekçe yerine geçen “Uzlaşma Talep Formları” vergi dairelerinden ve Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesinden (www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/dilekcematik) temin edilebilir.
Uzlaşma talebinin vergi dairesine ulaşmasıyla birlikte ilgili vergi dairesi, mükellefin talebini değerlendirir ve bir uzlaşma komisyonu oluşturur. Bu komisyon, genellikle vergi dairesi müdürü veya yetkili bir personel başkanlığında toplanır. Mükellef veya temsilcisi, komisyonla bir görüşme gerçekleştirir. Bu görüşmede, tarh edilen vergi ve ceza miktarları üzerinde görüşmeler veya pazarlıklar yapılır. Görüşme, belirlenen tarihte sonuçlanmazsa da ek bir tarihe ertelenebilir. Uzlaşma sağlanırsa, bir tutanak düzenlenir ve taraflar bu tutanağı imzalar. Uzlaşma sağlandığında da üzerinde anlaşılan vergi ve ceza miktarları kesinleşir ve mükellef, uzlaşılan hususlar hakkında asla dava açamaz veya başka bir mercie de şikâyette bulunamaz.
Uzlaşmanın sağlanması halinde vergi ve cezaların; buna ilişkin düzenlenen uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce mükellefe tebliğ olunmuşsa normal vade tarihlerinde, ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ olunmuş ise ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde, ödenmesi gerekir.
Uzlaşma sağlanmamış ve mükellef de dava açmamış ise vergi ve cezaların; taksit zamanlarından önce tahakkuk etmiş olması halinde, taksit süreleri içinde, taksit sürelerinin tamamen geçmesinden sonra tahakkuk etmiş olması halinde, tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içerisinde, taksit süresinin kısmen geçmesinden sonra tahakkuk etmiş olması halinde, yalnızca süresi geçen taksit için tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içerisinde, memleketi terk edenler, ölüm ve benzeri haller dolayısıyla mükellefiyetleri kalkanlar adına ikmalen, re’sen veya idarece tarh olunan vergiler bakımından, tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içerisinde, uzlaşma başvurusuna konu edilen vergi ve cezaların, dava açma süresinin bittiği tarihten itibaren bir ay içerisinde, ödenmesi gerekir.
Bununla birlikte, vergi dairesi ile mükellef arasında uzlaşma sağlanmadığında mükellef artık dava açma hakkına da sahiptir ve hemen dava açabilir. Bu işlemlerde süre ise vergi/ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gündür. Fakat açılan dava uzun sürebilir ve çok maliyetli (dava masrafları gibi) olabilir. Açılan davaların ortalama 6-12 ay sürdüğü belirtilmektedir. Bu nedenle genellikle mükellefler, uzlaşmayı tercih etmektedirler. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verileri incelendiğin de 2020-2023 yılları arasında tarhiyat sonrası uzlaşma taleplerinin yaklaşık %60’ının olumlu sonuçlandığı görülmektedir.
Son olarak, tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunmak isteyen mükelleflerin, uzlaşma talebinde bulunmadan önce iyi bir hazırlık yapmalarını, bir yeminli mali müşavire veya serbest muhasebeci mali müşavire danışmalarını tavsiye ediyorum.