SON
yıllarda Türkiye, dünyada hava yolu yolcu taşımacılığında en hızlı büyüyen birkaç ülkeden biri. Bu hafta size, Türk sivil havacılığının gelişiminden kesitler vermeye çalışacağım.Birçoğunuz biliyordur. Dünyada ilk motorlu uçuş 1903 tarihinde gerçekleşti. Ülkemize ilk uçak gelişi de 1909 yılında. 1912 yılında İstanbul Yeşilköy’de ilk havalimanımız açıldı. Bugünkü Atatürk Havalimanı. Balkan Savaşı’nda ilk askeri uçuşlar yapıldı. 1920’ler sonrasına uçak yapmaya başladık. Uçak montaj ve imalatında, Avrupa ve Ortadoğu’nun en önde gelen ülkesi haline geldik. Önce posta sonra yolcu taşımacığı faaliyetleri başladı. Türk Hava Kurumu (THK), Türk Hava Yolları (THY), Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) kuruldu. Nuri Demirağ ve Vecihi Hürkuş’un imal ettiği uçaklar, kamu uçak fabrikalarımız, pilot eğitimlerimiz. Böyle devam edebilseydik, bugün uçak imalatında dünya devi olacağımız kesindi. Bu dönemi başka bir yazımda ele alacağım.Hızla gelişmekte olan havacılığımız, 2'nci Dünya Savaşı sonrasında duraklamaya girdi, uçak imalatlarına son verildi. Uzun yıllar sadece THY ile yolcu taşımacılığı devam etti. Ta ki 1983 yılına kadar. 1983 yılında çıkarılan Türk Sivil Havacılık Kanunu ile özel sektöre de havalimanı ve hava yolu kurma-işletme hakkı verildi. Yeni şirketlerin kuruluş çalışmalarında -inceleme, denetleme, izin – ben de yer aldım. Bugün hiçbiri faaliyette olmayan, İstanbul, Sultan, Green, Tur Avrupa, Birgen gibi şirketler kuruldu. Özellikle Avrupa’da Türk işçilerinin yaşadığı şehirlere seferler yaptılar. İstanbul Hava Yolları 13 yıl faaliyetini sürdürdü. Toplamda 20 milyona yakın yolcu taşıdı. Diğerleri 3-5 yıl varlıklarını sürdürebildiler. Zor bir dönemdi, şirketler kuruluyor ancak yeterli sermaye ve rekabet gücü sağlanamadığından kapanıyordu. Bunun önüne geçmek için birçok yeni düzenleme yapıldı, yeni sermaye kriterleri getirildi. Sahip olunması gereken uçak sayıları arttırıldı. 2000 yılı sonrasında, hava yolu şirketlerimiz daha sağlam yapılara kavuşmuştu.Bugüne kadar kurulan hava yolu şirket sayımız 53. Halen faaliyetine devam edenlerin sayısı ise sadece 13. 40’ı artık yok. Mevcut 13 hava yolu şirketimizin 3’ü sadece kargo taşımacılığı yapıyor. 2003 yılı sonrası ise ülkemiz havacılığının kanatlandığı dönem. 2003-2013 yılı gelişmeleri kısaca şöyle. Havalimanı sayımız 26’dan 52’ye yükseldi. Hava yolu şirket sayısı 13 olarak kalmakla birlikte, 182 olan uçak sayısı 385’e çıktı. Yolcu sayısı da 34,4 milyon iken 150 milyonu geçti. THY’nın yanında 5 hava yolu şirketi daha iç hat uçuşları yapıyor. Halkımız uçmayı sevdi. Artık yurt içinde 7 merkezden 52 noktaya uçuş imkânımız var. Dış hatlarda da uçulan nokta sayısı 60’dan 5 hava yolu şirketi ile 242’ye ulaştı. THY dünyada en çok yabancı noktaya uçan hava yolu şirketi haline geldi.
Son 10 yılın gelişmesinde, uygulanan programlar ve bu paralelde getirilen yeni düzenlemelerin etkisi çok büyük. THY’nin yaşanan ekonomik krizleri avantaja çevirerek büyümesi, AnadoluJet başta olmak üzere iç hat uçuşlarındaki büyüme ve yaygınlaşma, Pegasus, SunExpress, Onur, Atlasjet, Corendon, Hürkuş ve Tailwind, BoraJet’in taşımacılıkları. Bunların hepsi bu hızlı büyümenin etkenleri. Kargo şirketlerimizi de (MNG, ACT, ULS) unutmamak gerek. Diğer yandan havalimanı yapım ve işletiminde de dünyada çok önemli bir konumdayız. Özellikle havalimanı terminal işleticilerimiz sadece Türkiye değil, yurt dışında da yapım ve işletim faaliyetlerinde bulunuyor. Havacılıkta geldiğimiz noktayı göstermek için daha yazacak çok şey var. Gelecek haftalarda devam ederim…