AŞIRI
himayeci davranan aileler, çocuklarda özgüvenin yetersiz gelişmesinin nedenlerindenbiri olabilmektedir. Bazı anneler çocuklarını en iyi seklide yetiştirmek için aşırı korumacıtavırlar sergilemektedir. Çocuklarını sevgi ve şefkate boğan bu anneler, çocukları hiçbirzorlukla karşılaşmasın diye her türlü isi kendi üzerlerine alırlar. Bu tip ailelerde anne,çocuğun yapması gereken şeyleri yapar, çocuk adına düşünür, ona fazla yük vermez.Aslında bu iyi niyetle yapılan bir eğitim hatasıdır. Çocuğun bütün sorumluluklarınıüstlenmek çok büyük bir risktir; çünkü çocuk kendi sorununu kendi çözme becerisikazanamamaktadır. Bu tür bir davranışa maruz kalan çocukta “Ben yapamam.” duygusuoluşur. Bu, özgüveni azaltan bir duygudur; çocuk kendisini yetersiz, güvensiz hisseder veannesine sor adan hiç bir şey yapamaz hâle gelir.Çocuğu, küçük yaslardan itibaren hayata hazırlamak gerekir. Sorumluluk alabilen birçocuk, yetiştirmek isteyen aileler onun büyümesini beklemeden, küçüklüğünden itibarençocuğa bazı küçük görevler vermeliler ki çocuk bazı şeyleri yapabildiğini, elinden bazıislerin gelebildiğini fark edebilsin. Küçükken çocuğuna hiçbir sorumluluk vermeyen bazıanne-babalar, çocukları ileriki yaslarda sorumluluk almayınca tepki gösterebilmektedirler.Oysaki aile, o yasa kadar çocuğa bazı sorumluluklar yükleyip inisiyatif vermediyseçocuğun birdenbire ayaklarının üzerinde durmayı başaramaması gayet doğaldır.Çocuğun kendine güvenini azaltan diğer bir etken de mükemmeliyetçi anne-babalarıneleştirileridir. Eleştirilen çocuk kendisini, yetersiz ve beceriksiz hissedebilir. Örneğin,çocuk eve kötü bir karne getirdi, notlarının çoğu zayıf, birkaç tane de iyi var. Ailelergenellikle karneye bakıp: “Su niye zayıf, bu niye zayıf?” diyerek çocuğueleştirebilmektedirler. Doğru olan: “Bak, şundan beş almışsın, bundan dört almışsın. Suzayıfları nasıl düzelteceksin?” tarzında yaklaşmak, çocuğu başarıya motive etmektedir. Ozaman çocuk kendisine değer verildiğini ve sorumluluk aldığını hisseder.Çocuk, yanlış bir şey yapınca onun kişiliğini eleştirmek çok büyük bir hata ve özgüvenyıkıcı bir davranıştır. Onu karşınıza alıp yaptığı hatayı kendisine sakin ve kararlı bir dilleanlatırsanız çocuk sizi anlayacaktır. Hatasını göstermek yerine: “Sen zaten söylesin,böylesin.” Demek, çocuğu yaralamaktan başka bir şey yapmaz. Çocuk ailesininyanındayken kendini yetersiz hissediyorsa sorunu çocukta değil ailenin çocuğa olantutumunda aramak gerekmektedir.Çocuğun özgüvenini azaltan bir eğitim hatası da çocuğu başkalarıyla kıyaslamaktır.“Bak, arkadasın hep ders çalışıyor, çok başarılı. Sen niye öyle değilsin?” diye başkasıylakıyaslanan çocuk kendini güvensiz ve yetersiz hisseder. Halbuki çocuğa kendisi için dersçalışması gerektiği öğretilmelidir . Nasıl ki anne-baba, çocuklarının kendilerini başka annebabalarla kıyaslamasından rahatsızlık duyarsa çocuk da başka çocuklarla kıyaslandığındaaynı rahatsızlığı hissetmektedir. Anne babaların bu bilinçte olması çok önemlidir.Özgüvenden yoksun bırakılmış çocuklar, sürekli kendilerini ailelerine ve çevrelerinekanıtlama gereksinimini hissetmektedirler. Bunun için ya bir gruba dahil olurlar, ya okuldankaçarlar, ya da marka tutkusu geliştirirler. Kendilerini gerçekleştirmeyi bir grup veyamarka ile yapmaya çalışabilirler. Özgüvene sahip olan bir çocuğun marka takıntısına girmeolasılığı daha azdır, bunu çok önemsemez.Kendisini değerli görmeyen (özgüven yetersizliğinde ) çocuk yasadığı aile, çevre, okul vetoplum içinde problemlere sebep olabilmektedir. Çocukların özgüvenlerini sağlamak içinyapılması gereken şeyler:
1. Var olmalarının sizin için ne kadar önemli olduğunu onlara hissettirmelisiniz. Onlara olan sevginizin başarı ya da başarısızlıklarına bağlı olmadığını, var olmalarının sizin için nekadar önemli olduğunu ve ne olursa olsun onları daima seveceğinizi söylemelisiniz
2. Çocuğunuzun gerçek özgüveni sağlamasında yardımcı olmalısınız. Çocuğunuzun zayıf yanlarını görmezlikten gelmemelisiniz, ama onu bundan dolayı eleştirmemelisiniz.Çocuklar kendilerindeki eksiklikleri ve kusurları kabullenmeli, iyi ve kuvvetli olduklarıyanları ile gurur duyabilmelidirler.
3. Çocuğunuzun kendi yeteneklerini ortaya çıkartmasında yardımcı olmalısınız.Çocuklar birbirlerinden farklıdır. Her çocuğun farklı özellikleri ve yetenekleri vardır.Hepsinin başarılı olduğu alanlar değişiktir. Çocuklarınıza kendi ilgi alanları ve yeteneklerdoğrultusunda faaliyetlere katılma imkanı sağlayarak onların araştırmaları ve yeni şeylerkeşfetmeleri için desteklemelisiniz. Böylece kendisinde var olan yeteneklerin ortayaçıkmasını sağlayarak kendisine güven duymasını sağlamış olursunuz.
4. Yaptıkları ve ilgilendikleri şeylerin, sizin için ne kadar önemli ve değerli olduğungöstermelisiniz. Katıldıkları faaliyetleri ve ilgilendikleri şeyleri sormalı, okulda katıldıklarfaaliyetlerin gösterilerine gitmelisiniz. ilgilendiği şeylerle ilgili okuduğunuz bir yazı ya daresmi onunla paylaşmalısınız.
5. Evinizde herkesin birbirine güveneceği bir ortam oluşturmalısınız.Duygularını,düşüncelerini, sevgisini, başarı ya da başarısızlıklarını, hayal kırıklıklarını aile fertleriylerahatça paylaşabilen çocuklar özgüvenli olurlar. "Söylediğin kadar da kötü değilmiş" ya da"Geçer canım merak etme." seklinde cevap verme yerine, onların duygu ve düşünceleriniciddiye almalısınız.
6. Çocuğunuza kendi davranışlarınızla örnek olduğunuzu unutmamalısınız.Çocuklarınıza, onlarda görmek istemediğiniz davranışlarda bulunmamalısınız. Unutmayınçocuklar size, sizin onlara davrandığınız gibi davranacaklardır. Sinirlenip onlarabağırdığınızda, kızınca bağırmanın normal olduğu mesajını verirsiniz.
7. Beklentileriniz çocuğunuzun seviyesinde olmalı, onu asacak beklentilerindenkaçınmalısınız.
Her çocuğun farklı yapabilme kapasitesi ve seviyesi vardır. Çocuğunuzunistediğiniz şeyi yapamayacağını bildiğiniz halde bunu ondan bekleyip sonunda hayalkırıklığına sebep olmamalısınız. Ulaşabilecekleri hedefler amaçlayıp başarılı olmalarınısağlamalısınız.
8. Çocuklarınıza sorumluluklar vermelisiniz. Kendisine güvenilip sorumluluk verilençocuklar, kendilerini yararlı ve önemli hissederler. Sadece çok özel yetenek ya da başarılarınadeğil her şeyine değer verdiğinizi ve taktir ettiğinizi belirtmelisiniz. Küçük bile olsa yaptığıgüzel bir şey ya da davranışı için onu övmeli ve bunun sizin için ne kadar önlemli olduğunubelirtmelisiniz.
9. Ne yaparlarsa yapsınlar onları bağışlamalı ve sevgi ile emniyette olduklarınıhissettirmelisiniz.Çocuklarınızı disiplin edin ama bunu hiçbir zaman sinirle ve katı kurallarlayapmamalısınız. Onların size olan güvenini sarsmamalısınız.
10. Birlikte vakit geçirmelisiniz. Ortak yapacağınız faaliyetler bulup birlikte kaliteli zamangeçirmelisiniz.
11. Onların özgüvenlerini sağlayacak sözlerde bulunmalısınız. "Yardımların çok isimeyaradı, teşekkür ederim" ya da "Bak bu aklıma gelmemişti bu konudaki fikrini çok beğendim"gibi sözlerle onların katkılarına değer verdiğinizi göstermelisiniz.
12. Çocuğunuzla ilgili problemleri onu suçlamadan ya da onun karakterini eleştirmedenkonuşmalısınız.
Çocuklar kendileri ile ilgili problemlerde kendilerine saldırıp eleştirilmeden
konuşulduğunda bu problemi çözmek için çaba sarf ederler. Onun karakterine değil, yaptığı
şeye hitap ederek konuşmalısınız.