Sosyal devlet ve gelir adaletinin sağlanabilmesi, ihtiyacı olan vatandaşların yaşamlarını sürdürebilmeleri en asgari şekilde gerekli yardımların devlet tarafından yapılmasıyla mümkün olur. Bu da ülkemizde 2022 sayılı kanunla yapılmaktadır.
Toplumda “
muhtaçlık aylığı
” olarak bilinen 2022 sayılı yasa gereğince 65 yaşını doldurmuş muhtaç, kimsesiz olanlar ile ekonomik yoksunluğu olan 18 yaşından büyük engelli bireyler ve kanunen bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış engelli yakını bulunan Türk vatandaşlarına bağlanan aylıktır. Üç aylık olarak ödenen bir aylıktır.
Ayrıca engellilik oranına göre de maaşın tutarı ve niteliği değişir.
65 yaşın tespitinde nüfus kütük kayıtlarındaki doğum tarihleri esas alınır.
Muhtaçlık Aylığını Kimler Alabilir?
Yetkili hastaneden alınmış engelli sağlık kurulu raporuna göre “engelli” (engel oranı %40 ve üzeri) raporu olanlar,
- Kanunen bakmakla yükümlü kimsesi bulunmayanlar,
- Sosyal güvenlik kurumlarından herhangi bir gelir veya aylık almayanlar,
- Nafaka bağlanmamış veya bağlanması mümkün olmayanlar,
- Mahkeme kararıyla veya doğrudan bir mevzuat gereği bağlanmış devamlı bir gelire sahip bulunmayanlar,
- Her türlü gelirleri toplamının aylık ortalaması, kanunla belirlenen muhtaçlık sınırının altında olan kişiler ile;
Yukarıdaki koşullara sahip olup kanunen bakmakla yükümlü olunan 18 yaşını tamamlamamış engelli yakını bulunanlar, bakımının fiilen gerçekleşmesi ve aylık ortalama gelirinin kanunla belirlenen muhtaçlık sınırının altında olması kaydıyla bu aylıktan faydalanabilirler.
Aylık Bağlanması İçin Nereye Müracaat Edilmeli?
Başvurular kişilerin ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına yapılır.
Başvuruların şahsen ve yazılı olması gerekir. Başvuruların kanunî temsilciler tarafından yapılması hâlinde mahkemeden alınmış karar örneği, vekil tarafından başvuru yapılması hâlinde vekâletname örneği başvuru formuna eklenir.
Müracaat Esnasında Gerekli Olan Belgeler Nelerdir?
a) Engelliler için sağlık kurulu raporu, kanunun yetkili kıldığı hastanelerden alınır.
b) 18 yaş altı engelli yakını aylığı başvurularında; engelliler için sağlık kurulu raporunun yanında, kanuni velisinin olmadığı durumlarda atanmış vasilere ilişkin mahkemece verilmiş vesayet kararının aslı ya da noter tarafından onaylı sureti.
Engelli raporu almamış olan vatandaşlar ücret ödemeden engelli raporu almak için müracaat etmek isterlerse Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Müdürü tarafından imzalanan sevk kâğıdı ile ilgili hastanelere gidip engelli raporu için müracaat edebilirler.
Muhtaçlık Sınırı Nasıl Belirlenir?
Hanede yaşayan tüm bireylerin her türlü gelirleri toplanır. Kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı, asgari ücretin aylık net tutarının 1/3’ünden az olması durumunda muhtaçlık sınırında olduğu tespit edilir. Muhtaçlık sınırının üzerinde gelir tespit edilirse bu kimseler muhtaç kabul edilemez ve kendilerine aylık bağlanamaz.
Muhtaçlık değerlendirmesi; hanede yaşayan tüm bireylerin gelir, servet ve harcamaları ile nafaka yükümlülüğü dikkate alınarak yapılmaktadır. Üzerinde araba, ev, arsa vb mal varlığı bulunmaması gerekir.
Muhtaçlık kriterleri her yılbaşında asgari ücretin değişmesiyle yenilenir. 2019 yılı net asgari ücret tutarı 2.020,90 TL’dir. Bunun 191 TL’si asgari geçim indirimidir. Bu tutar net asgari ücretten düşülür, kalan 1.829,90 TL’nin 1/3’ü olan 609,90 TL bulunur. 2019 yılı için muhtaçlık sınırı 609,90 TL’dir. Yani hane içinde yaşayan kişi başına düşen gelir 609,90 TL ve altında olmalıdır.
Muhtaçlık aylığı almaya hak kazanan kişiler muhtaçlık şartlarını sağladıkları müddetçe aylıklarını alabilirler. Aylık alan kişinin vefatı halinde veya şartların değişmesi halinde ödenmiş olan aylıklar geri alınmaz.
Muhtaçlık Aylığı Hangi Şartlarda Kesilir?
Aylık alan kişinin sigortalı olarak çalışması halinde, iki yıl boyunca bankaya yatan muhtaçlık aylığının alınmaması halinde ya da muhtaçlığın ortadan kalkması gibi hallerde maaş ödemesi kesilir.
Muhtaçlık aylığı almak için kuruma verilen belgelerin gerçeğe uygun olmadığının tespit edilmesi halinde ödenmiş olan aylıklar kurum tarafından %50 fazlasıyla geri alınır.
Sosyal Devlet olma gerekliliği ve gelir adaletinin sağlanabilmesi için kanunlar bize böyle kolaylıklar sağlarken, bizler de vicdanlı bireyler olarak gerçekten muhtaç olan kişilere bu yardımların ulaşması için bilgilenelim, bilgilerimizi paylaşalım. Bilgi paylaşıldıkça mutlaka gereken yerlere ulaşacaktır.