Günümüzde pek çok insan iş hayatında küçümsenmekten, yaptıklarının değer görmemesinden, aşağılanmaktan, ezilmekten yakınmaktadır. Hangi işkolu olursa olsun çalışanların yaklaşık yüzde 90’ı mobbing’e maruz kalmaktadır. Bu kişiler, genellikle kendilerinden mevkiice üst konumda bulunan kişi ile anlaşamamakta ve ciddi sorunlar yaşamaktadır. Peki, nedir çalışma hayatını insana bu denli zehir eden: Mobbing? Bilmiyorum hiç duydunuz mu? Mobbing konusunda ne kadar bilgi sahibisiniz? Bu yasal bir suç mudur, kime şikâyet edilir? Cezası var mı? Mobbing, kişiye yapılan bir çeşit duygusal saldırıdır. Hedefi ise bir işyerindeki kişi veya kişiler üzerinde sistematik baskı yaratarak, o kişi veya kişileri, çalışma ortamında ahlak dışı yaklaşımlarla savunmasız ve güçsüz bırakmaktır. Mobbing’e maruz kalan kişi, bir süre sonra tüm bunlara dayanamayarak ya pes eder, parasını bile alamadan işten ayrılır ya da ses çıkarmaz, tüm bu zalimce yaklaşımlara boyun eğerek karşı tarafın egosunu güçlendirmeye devam eder. Mobbing; genellikle yaş, cinsiyet, ırk ayrımı gözetmeksizin her türlü kurum ve işletme de yapılan kötü davranışları, psikolojik taciz ve alayları içermektedir. Özellikle gelişmiş ülkelerde oldukça yaygın bir çatışma ve ruhsal taciz türüdür. Psikolojik terör olarak da adlandırabileceğimiz mobbing, çalışanlara genellikle üst düzey yönetim kadrosu tarafından uygulanmaktadır.
DİKKAT!
Kurum içerisinde oluşan her türlü çatışma, anlaşmazlık, eleştiri ve sözlü atışmalar mobbing olarak nitelendirilebilir mi? Elbette ki hayır! Sonuçta canımızdan bir parça olan ailemizle bile ev içerisinde zaman zaman çeşitli tartışmalar yaşayabiliyoruz. Farklı karakter ve düşüncelere sahip insanların bir arada çalıştığı bir ortamda elbette ki zaman zaman karşılıklı eleştiriler, tartışmalar yaşanması olasıdır. Peki, bunun mobbing olup olmadığını nasıl anlarız? İşte esas mesele buradaki sinyali fark edebilmekte gizli! Bu sinyali bize yapılanların amacı, planlılığı ve sürekliliği gösterir. Kişi işten uzaklaştırılmak amacıyla, sistematik olarak, çoğu kez ezilip, küçümsenip, aşağılanıyorsa bu kesinlikle sıradan bir çatışma değil, mobbing’dir. Fark edilip, önlem alınması gerekir.
MOBBİNG’E MARUZ KALAN KİŞİ VEYA
KİŞİLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Kişilerin karakterlerine özgü genel bir niteleme yapılamasa da; işlerini mükemmel bir biçimde yapmaya gayret eden, iş yerine bağlı, yaratıcı, iş yerinde verimliliğin yükselmesi için sürekli olarak performansını arttıran kişiler genellikle mobbing’e maruz kalmaktadır. Mobbingzedelerin bilgi ve becerileri, mobbing uygulayan kişiye göre genellikle daha üstün olduğu için, bu kişiler mobbing’e maruz kalmaktadır. Kişiler genellikle güne iş stresi ile başlarlar. İşe gitmek içlerinden gelmez. İçinde bulundukları durum, yaşamlarını fiziksel ve psikolojik olarak, ciddi bir biçimde, tehdit etmektedir.
MOBBİNG UYGULAYANLARIN YAPISI
Bu kişiler genellikle öz değerleri ile ilgili sorun yaşayan kimselerdir. Duygularını kabul ve ifade etmekte zorlanan, aşırı kontrolcü ve detaycı, çoğu zaman alıngan, eleştirilmeyi sevmeyen, kıskanç, mükemmeliyetçi kişilik özelliklerine sahip, aşağılık kompleksi olan kişi veya kişilerdir.
MOBBİNG NASIL ÖNLENİR?
Öncelikle ilk adım farkındalıktır. Kişi iş yerinde yaşadığı durumu, her iş yerinde yaşanması muhtemel ve doğal olan sıkıntı ve çatışmalarla karıştırmamalıdır. Eğer ki yaşadıkları sıradan bir çatışmanın dışında, kişide fiziksel ve psikolojik sıkıntılara yol açan, psikolojik taciz diyebileceğimiz boyutlara ulaşmışsa; bu bir mobbingdir. Ve kişi kesinlikle sessiz kalmamalıdır. Onca şikâyete rağmen haklarını savunmak istemeyenler, aman şimdi kim uğraşacak diye diye mutsuz bir ortamda çalışmaya devam edenler bunca boyun eğiş, sessiz kalış neden, niye, niçin? Unutmayın siz sessiz kaldıkça karşı tarafın olumsuz tutum ve davranışlarını istemeden de olsa pekiştirtecek ve daha çok üzerinize gelmesine sebep olacaksınız. Bir süre sonra da sosyal hayattan izole, yaşam enerjisi kaybolmuş, iş stresi ile dolu, özgüvensiz bir kişiye dönüşeceksiniz. Ama biliyorum, içinizdeki mükemmeliyetçi yapı sizi rahat bırakmıyor, aşırı detaycı oluşunuz sürekli hatanın siz de olabileceğini söyleyerek kafanızı karıştırıyor. Hayır! Lütfen bu duruma bir saniye dahi sessiz kalmayın. Suçu kendinizde aramayı bırakarak harekete geçin ve size bunu uygulayanlara, net ve kendinden emin bir biçimde, sözel ve davranışsal tacizlerine son vermeleri gerektiğini söyleme cesaretliliğini gösterin. Ayrıca yaşadığınız durumu Kesinlikle ve kesinlikle üst makamlara yazılı ve sözlü olarak bildirmeniz, mobbingin yaratacağı tahribatın azamiye indirilmesi açısından ciddi bir önem taşımaktadır. İşletmelerde Mobbing’i önlemek adına önlem alınmadığı takdirde, bulaşıcı bir hastalık gibi örgütün tüm organlarına yayılabilir. Bunun sonucunda da çalışma ortamında saygı, sevgi, güven sorunları baş gösterir. Motivasyon ve performans azalır. Çalışanlar ve yöneticiler arasında uyumsuzluk ve anlaşamama başlar ve iş verimliliği düşer. Mobbing’in önlenmesine ilişkin Başbakanlık 2011 yılında bir genelge yayımladı. Amaç elbette ki, çalışanların “psikolojik taciz”den korunması. Aslına bakarsanız psikolojik tacizle mücadeleyi güçlendirmek adına yayımlanan bu genelgede en mühim nokta: ALO 170 hattı. Bu hat, mobbing’le mücadele kapsamında atılmış en önemli adımlardan biridir. Hattı çevirdiğinizde karşınıza “Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi” çıkarak, haksızlığa uğrayan, iş yerinde ezilip küçük düşürülen, bunun sonucunda da sessiz kalmamayı tercih ederek haklarını aramaya koyulan kişileri psikologlar ile görüştürerek ücretsiz yardım ve destek sağlamaktadır. Mobbing’e maruz kalan kişiler, kişisel haklarının neler olduğunu araştırmalı, öğrenip bilgilenmeli ve “sorunu yaşayan bir biz değiliz” düşüncesiyle birleşerek sonuna kadar mücadele etmelidirler. Mutlu günler!