"
BİZ
yeryüzündeki şeyleri ona zinet yaptık ki, insanları imtihan edelim. Hangisi daha güzel bir amel yapacak." Kur'an-ı Kerim/Kehf suresi/7. ayet.../...
Allah'ın (CC) insanda olmasını istemediği beşinci kötü huy RİYA'dır. Yani ikiyüzlülük. Mevlana'nın dediği gibi "İnsan ya olduğu gibi görünmelidir ya da göründüğü gibi olmalıdır." Fakat insanoğlu olduğundan farklı görünmeyi sever. Bunun nedeni gösteriş yapmak ve insanların kendisine daha fazla önem ve değer vermesini arzulamaktadır. Oysa ne isen o'sundur. Diğer insanların kendisine değer vermesini isteyen bunu riya yoluyla değil, toplumun kabul edeceği şekilde davranarak sağlamalıdır.
Her alanda riya çirkin olmakla birlikte en çirkin olanı da iman ve inanç açısından riyadır. Bunun için Kur'an'da Allah (CC) şöyle der: "Herhalde münafıklar Allah'a hile yapmaya çalışırlar. Allah da hilelerini başlarına geçirir. Namaza kalktıkları vakit de üşene üşene kalkarlar, halka gösteriş yaparlar; yoksa aslında Allah'ı pek az hatıra getirirler."
Bu ayetten de anlaşılacağı üzere; başkalarına gösteriş yapmak gayesi ile ibadet yapmak riyadır ve yapan da münafıktır. Hal böyle olunca Yaşar Nuri Öztürk'ün şu sözüne dikkat etmek gerekir: "Riya, maun suresinin açık beyanına göre örtülü bir din inkarı yani dinsizliktir. Ve en kötü dinsizliktir. Çünkü sinsi ve kahpe bir tahripçidir. İnkarın en kuduz şubesi münafıklık, münafıklığın en zehirli yanı riyadır." (Yaşar N.Ö.-Kur'an'ın temel kavramları)
İbadetle riya yapmak iki sebeple haramdır der İmam Gazali: Biri gerçeği gizlemiş olur. Çünkü insanlara ibadette ihlaslı olduğunu gösterir. Halbuki kalbi insanlara bağlı olduğu için muhlis değildir. İnsanlar onun bu halini bilseler, onu kabul etmeyip düşman kesilirler. İkincisi; namaz, oruç ve diğer ibadetler Hak Teala içindir. Bunları başkaları için yapınca Hak Teala ile alay etmiş olurlar. (Gazali-Kimya-yı Saadet)
Riya hem yaratana, hem de diğer yaratılanlara yapılan bir hiledir. İki yüzlü ve sinsi insanlar ne yazık ki toplumlarda sıkça karşılaşılan tiplerdir. Bunlar sosyal hayatın içinde hemen hemen her yerde vardır. En çok da siyaset ve idare içinde bulunurlar. Bu tipler, insanların yüzüne başka, arkasından başka konuşmayı da çok severler. Üzüntü veren ise toplumlarda kabul görmeleridir. Çünkü riyakar, ikiyüzlü, dalkavuk, yalaka ve sinsi yaradılışlı insanlar başka insanlara gerçeği değil de arzu ettiklerini verirler. İnsanlar nefsi gereği bunlardan hoşlanır. En çok da kralın soytarısı olanlardan hoşnut olurlar. Günümüzde artık böyleleri pek çoktur. İktidar kimdeyse ona biat eden bu insanlar çıkarları için bugün herkesten fazla Müslüman olarak ortalarda gezmektedirler. Dört gözle, çok yaşa demek için padişahın hapşırmasını beklemektedirler.
Riyakarlarda bulunan aşırı kişilik bozuklukları insan olarak bozulmalarına da sebep olur. Yani sonunda Allah tarafından münafık olarak nitelendirilirler. Münafıkların sonunun ne olduğu ise Kur'an'da bellidir. Riyakarlar için büyük alim Ser-i Sakati şöyle der:
"Kendisinde olmayan şeyleri varmış gibi gösterip, halkın gözüne giren, Allah'ın gözünden düşer. (Feridüddin Attar-Evliya Tezkireleri)