Dünyadaki tüm toplumların geleneksel beslenme alışkanlıklarında değişimler yaşanmakta, fast-food başka bir deyişle "ayak üstü beslenme" alışkanlığı giderek artmaktadır.
Fast- food hızlı ve çabuk yenebilen hazırlaması da çabuk olan yiyeceklerdir. Daha önceden hazırlanmış istemenizle servis edilen ürünlerdir.
Simit, tost, döner, lahmacun, pide, hamburger çeşitleri, soğuk sandviçler, pizza, kızarmış patates ve parça tavuk, balık-ekmek gibi fast-food ürünleri ile beraber tüketilen gazlı içecekler, çay ve kahvenin özellikle çocuk ve gençler tarafından sık tercih edilmesi yetersiz ve dengesiz beslenme ile birlikte çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
SAĞLIĞA VERDİĞİ ZARARLAR BİLİNSE DE FAST- FOOD YEMEKTEN VAZGEÇİLEMİYOR.
Fast food beslenmenin birincil zararı, tüketilen besinin miktarına ve boyutuna oranla enerji değerinin çok yüksek olması. Hızlı ve kolay yenir, diğer yiyeceklere göre ucuz olması da ayrıca tercih nedeni dir
Fast-food beslenme bazı sağlık problemlerine neden olabilmektedir. Bu sağlık problemlerinin başında şişmanlık gelmektedir. Fast-food ürünlerindeki en önemli sorun yüksek enerji içermeleridir. Fast-food'larda orta düzeyde yenen bir öğünün enerji içeriği, 500 kaloriden başlayıp 1500 kaloriye kadar yükselebilmekte ve enerjinin çoğu yağ ve şeker kaynaklı olmaktadır. Bu da kilo alımına yol açabilmektedir. Bu durum başta koroner kalp hastalıkları ve kanser olmak üzere, birçok kronik hastalık için risk faktörüdür.
GELECEĞİN KALP HASTASI ÇOCUKLARIMIZ OLMASIN
Fast- Food tarzı beslenen çocuklarda görülen en kronik problemler şeker, obezite ve kemik erimesi gibi birçok hastalıktır
Küçük yaştan itibaren bu yiyeceklerle beslenen çocuklarda ileriki yaşlarında şişmanlık oluşarak, kalp rahatsızlıklarından hipertansiyona kadar birçok rahatsızlığın önünü açtığı da araştırmalar ve örneklerle ispatlanmış bulunmaktadır.
Fast - Food çılgınlığı tüm dünyayı tehdit eden amansız bir tehlikedir. Bu tehlikeden çocuklarınızı uzak tutmanın yolları ise çocuklarınızı küçük yaştan itibaren düzenli beslenme alışkanlığını edindirmeniz olacaktır.
Bir çocuk ailesinde ne görürse, nasıl bir eğitim ve beslenme düzeni ve disiplini ile büyürse tüm hayatı boyunca bu düzeni koruyacaktır.
Çocuklarımızı bu illetten korumak için kendimiz evde hazırlayacağımız eğlenceli yemek tariflerinden faydalanabiliriz. Hiçbir şekilde Fast- Food'u ödül olarak çocuklarımıza vermemeniz ve bunu özendirmememiz gerekiyor. Ve asla fast- food beslenme bir ödül olmasın. Ödevlerini güzel yaptın, hamburgerciye gitmeyi hak ettin gibi. Anne ve babalar olarak üzerimize düşen görevleri yerine getirirsek çocuklarımızı bu denli sağlıksız beslenme alışkanlıklarından da kormuş oluruz.
FAST- FOOD BESLENMENİN ZARARLARI NELERDİR?
Örnek olarak hamburgerin İçine eklenen soslar, yanında yenen patates kızartması, kola, et ve ekmekten oluşan hamburgeri zararlı hale getirir. Arabalarda, büfelerde, zincir restoranlarda, 2-3 dakikada önünüze gelir. Hızla hazırlanır, hızlı yenir. Seri üretimde hazırlanması tabii ki katkı maddeleri yiyeceklerin bozulmasını önler, lezzetini arttırır. Ancak sağlığımıza zarar verir. Aldığımız enerji oranında doymayız. Doymak için porsiyonu arttırırız ve ihtiyacımız olan enerjinin çok üzerinde enerji alırız. Tabii ki vücudumuzun da bu besini sindirmesi ve enerjiye dönüştürmesi çok hızlı olur. Harcayabilme hızımızın çok üzerinde ve çok hızlı bir şekilde enerji dolaşıma geçiyor ve önlenemez bir şekilde yağ olarak depo edilir. Kilo almamak imkansız hale gelir.
Bu tür içecekler fazla miktarda tüketildiğinde vücutta demir emilimi azalmakta ve demir eksikliğine yol açmaktadır. Fast-food ürünlere renklendirici, tatlandırıcı ve aroma artırıcı katkı maddeleri eklenebilmekte, bu ürünlerin uygun kullanılmamaları ve sık tüketimleri uzun dönemde kanser riskini artırmaktadır.
KIZARTILMIŞ HER ŞEY ZARARLI MI?
Kızartma sırasında yağ yanar ve katılaşır. Yanan besin kanserojen özellik kazanır. Kalp damar sağlığımız için de tehlikeli hale gelir. Dışarıda yediğimiz yiyeceklerde yağ defalarca kullanıldığı, aynı yağla birçok kez kızartma yapıldığı için daha zararlı hale gelir.
Önemli olan yasakları ve katı kuralları en aza indirmek olarak düşünürsek, kızartma yemek istiyorsak, ay çiçek, mısırözü veya soya yağı ile evde kızartma yapmak. Derin tencere içine bol yağ koyup kızartılmalıyız. Kızartma sonrasında kalan yağı tekrar kullanmamalı atmalıyız.
AŞIRI FAST- FOOD TÜKETENLERİ BEKLEYEN TEHLİKE: METABOLİK SENDROM
Aşırı kilodan olan, kilo vermemizi engelleyen ve devamında sağlığımızı bir çok yönden bozan bir sağlık problemidir. Metabolik sendrom, elma tipi şişmanlık, yüksek tansiyon, şeker metabolizması bozukluğu ve lipid mekanizması bozukluğu sorunları ile iç içe seyreder. Metabolik sendromun merkezinde insülin direnci yatıyor. İnsülin direnci de aşırı kilo ve beden yağlanması sonucu oluşur.
HANGİ FAST -FOOD ÜRÜNLERİ DAHA ZARARLI?
Fast- foodu kendi yaşamınız içinde olabildiğince seyrek yemeliyiz. Hamburgerin yanına patates kızartması ve kola yerine, salata ve ayran tüketmeliyiz. Yanımızda taşıdığımız yağlı kuruyemişler (fındık, badem, ceviz), kuru meyveler, taşıyabileceğimiz nitelikte sağlıklı ara öğünler oluşturmak da fast- food beslenmeye karşı vücudumuzu güçlü kılar.
FAST- FOOD ARASIRA YENİRSE BİR SAKINCASI OLUR MU?
Temel besinimiz fast -food olursa zararlıdır. Sağlıklı ve yeterli beslenirseniz ara sıra ölçülü bir şekilde fast food yediğinizde vücudunuz onun zararlı etkileri ile başaçıkabilir.
FAST- FOOD BESLENME NELERE YOL AÇAR?
Fast-food ürünlerindeki yağın çoğu hayvansal kaynaklıdır. Bu ürünlerin sodyum, kolesterol ve özellikle doymuş yağ miktarı, diğer besin öğeleri yoğunluğuna göre daha fazladır. Bu vitaminlerin düşük düzeyde alınımı, bağışıklık sistemi yetersizliğine, kalp-damar hastalıkları ve katarakt riskinin artmasına yol açmaktadır.
*BAĞIRSAK KANSERİ: Fast-food olarak tüketilen besinler, A ve C vitamini ile kalsiyum yönünden yetersiz olup, posa içeriği de düşüktür. Beslenmede posa içeriğinin yetersizliği ise bağırsak kanseri riskini artıran faktörlerdendir. Yapılan araştırmalar ayaküstü yemek yemenin, atıştırma fast-food tarzı gıda tüketiminin kalın bağırsak kanserine yol açabildiğini gösteriyor. Kalın bağırsak kanseri, daha çok ayakta uzun süre kalma, uzun süre oturarak iş yapma, yanlış beslenme, ishal durumlarında ve kalıtımsal olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle insanları yanlış beslenmeye teşvik eden fast- food alışkanlığı bu hastalıkların başlıca nedenleri arasında gelmektedir. Vücut için en uygun beslenmenin lifli, posalı, sulu yemekler ile sebze ve meyvelerle sağlanabilir .
*MİDE KANSERİ :Fast-food menüleri yüksek miktarda sodyum içermektedir. Bu durum yüksek kan basıncının oluşmasına neden olmakta ve mide kanseri riskini artırmaktadır.
* KALP DAMAR HASTALIKLARI: Zamanla alışkanlık yaratan karbonhidrat ağırlıklı bu gıdalar, damar sertliği sorununa da yol açabiliyor. Pratik bir beslenme yöntemi olarak tanımlanan ve çok sayıda insan tarafından sadece bu nedenle tercih edilen fast- food beslenme şekli, sağlık için hiç bir fayda içermez.
*ÇOCUKLARDA BÜYÜMEDE GERİLİK: Özellikle büyüme çağında kalsiyumun yetersiz alımı, büyümeyi olumsuz etkilemektedir
*DEPRESYON ,ALZHEİMER VE ŞİZOFRENİ: İngiltere'de yapılan bir araştırma; halkın beslenme tarzındaki değişikliğin zihin sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açtığını göstermektedir. Yararlı yağların, vitamin ve minerallerin eksik alınması ile fast- food tarzı beslenme; depresyon, alzheimer ve şizofreniye neden olmaktadır.
* OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) : Kadınlarda menopoz sonrası osteoporoz riskini de artırmaktadır.
*OBESİTE: Günümüzde "fast- food" gibi beslenme tarzlarının artması ve geleneksel yemek alışkanlıklarının azalmasıyla bir sorun halini alan şişmanlığa, hızlı yemek yeme alışkanlığının katkıda bulunduğuna ilişkin araştırma kapsamında 30 ile 69 yaşları arasındaki 3 binden fazla Japona nasıl yemek yedikleri sorulmuş.
Araştırmayı yapan Osaka Üniversitesi`nden Hiroyasu ve meslektaşları, soru sorulan 3 bin kişinin yarıdan fazlasında hızlı yemek yeme alışkanlığı olduğunu tespit etti. Hızlı yemeyenlerle karşılaştırıldığını hızlı yemek yiyen erkeklerin şişmanlama ihtimalleri yüzde 84 çıkarken, kadınlarda bu oran iki katını buluyor. Yemeklerini bir çırpıda yemelerinin yanı sıra tıka basa doyana kadar yemeğe meyilli kişilerin şişmanlama ihtimalleri ise 3 katı fazla oluyor.
Yemek hızlı yenince mideden tokluk sinyali beyne gidene kadar mide çoktan tıka basa dolar, bu yüzden de hızlı yemek şişmanlatır. Büyüklerimizin dediği "her lokmanın 40 kez çiğnenmesi gerektiği" sözünü unutmamak gerekiyor
FAST –FOOD ÜRÜNLERİ TÜKETİRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Fast-food ürünlerinin seçiminde sağlıklı beslenme ilkeleri dikkate alınmalıdır. Fırında veya ızgarada pişmiş besinler, et, tavuk ve balık içeren sandviçler ve düşük yağlı besinler tercih edilmelidir. Asitli, şekerli ve gazlı içecekler yerine vitaminlerden zengin taze sıkılmış meyve suları, az yağlı salatalar ve kalsiyum içeren süt, ayran veya sütlü tatlılar tüketilmelidir.
Uygun koşullarda hazırlanan ve geleneksel hızlı yemek sistemimizde yer alan; gözleme, etli ve peynirli pide çeşitleri, köfte ekmek, su böreği, aşure gibi yiyeceklerin, "hamburger ve patates kızartmasından daha iyi seçenekler olacağı unutulmamalıdır".
Fast-food işletmeleri her şeyden önce yiyecekleri hazırladıkları, sakladıkları ve servis yaptıkları mekanların temizlik ve hijyenine çok dikkat etmelidir. İşletmelerde görevli personelin sağlık muayeneleri ve portör tetkikleri düzenli olarak yapılmalıdır.
Fast-food işletmeleri, müşterilerine yönelik sağlık açısından yararlı düşük yağlı besinler hazırlamalı, hayvansal yağ yerine bitkisel yağ kullanımını artırmalı, yağı azaltılmış salata sosları kullanılmalı, taze ve uygun koşullarda hazırlanmış meyve ve meyve salataları ile tam buğday unundan yapılmış çörek ve pizza hamurları tüketicilere sunulmalıdır.