ÖZGÜVENİ
olan bir genç kendiyle ilgili, ‘Kendimi güzel buluyorum, Kendimi zeki ve yetenekli buluyorum, arkadaşlarım arasında sevilirim, yapabilirim, öğrenebilirim; zorluklarla baş edebilirim, başarılarımla gurur duyarım; başarısız olduğumda pes etmem, ne istediğimi biliyorum ve bunun için çalışırım, ihtiyacım olduğunda çekinmeden yardım isterim ve kendimi seviyorum.’ gibi şeyler hisseder ve düşünür. Bu kavram kişinin kendine güvenmesinden çok daha fazlasını kapsar. Özgüven, kişinin kendisine dair olumlu duygusu, algısı ve davranışlarının bütünüdür. Özgüven büyüyüp gelişebilen, kazanılabilen bir özelliktir ve bazen zor dönemeçlerden geçer. Bunlardan biri de ergenliktir.
Ergenlik, doğduğundan beri özenle baktığınız, büyüttüğünüz, koruduğunuz ve çok sevdiğiniz küçük çocuğunuzun yetişkin olmayı öğrenme dönemidir. Zorluğu buradan gelir. Her şeyin değiştiği bir dönemdir. Görünüşünden dünya görüşüne kadar her şey. Ergenlik, çocuğunuzun sizden başka biri olma sürecidir; bittiğinde ‘kendi’ olduğu dönemdir. Kendini tanıması, yaratması; bağımsız olması, kişisel gücünü kazanması ve kendini sevmesi kolay bir süreç değildir.
Ergenlik dönemi boyunca çocuğunuzun özgüveninin gelişmesi ve artması için yapabileceğiniz pek çok şey vardır. Bu dönemde tutumunuz şu olmalıdır: "Tek başına başarabileceğin her şeyi tek başına yapman için seni destekliyorum; tek başına yapamadığında ise benden yardım istemen yeterli. Sana istediğin ölçüde ve istediğin şekilde yardım etmek için her zaman yanında olacağım."
ANNE - BABALARA ÖNERİLER
1- Model olun: Çocuğunuzda görmeyi istediğiniz her davranış için geçerli bir yöntemdir. Onun yanındayken tutum ve davranışlarınıza özen gösterin; problemlere sağduyulu ve olumlu yaklaşın, kendinize ve diğer insanlara özenli davranın, kendinize inanın. Zaman zaman gözden geçirseniz de temel değerlerinizi koruyun. Aile bireylerinin kendilerine güvenmesi ergenin kendine güveninin gelişmesine yardımcı olur.
2- Saygı duyun: Çocuğunuzu dinleyin. Göz teması kurarak ve ilgilendiğiniz başka bir iş varsa onu bir kenara bırakarak dinleyin. Ergenlik dönemindeki çocuğunuzun duygularını kabul edin; endişe ve korkularını ciddiye alın. Ayrıca evdeki kararlarla ilgili mutlaka fikrini sorun, fikriyle ilgili ne düşündüğünüzü dürüstçe açıklayın. Ergenler, yetişkin muamelesi görmekten çok hoşlanır.
3- Sorumluluk verin: Odasını toplamasına, herhangi bir yere tek başına gitmesine izin verin. Sorumluluk almadan özgürlük de olmaz; çok sevdiği bir eşyasını bulamadığında odasını toplamakla ilgili fikri değişebilir. Sizden yardım istemeden yardım etmeyin. Çocuklukta çizdiğiniz sınırları bu dönemde aşama aşama genişletin ve davranışlarının sonuçlarına katlanmasına izin verin.
4- Takdir edin: Yaptığı güzel şeyler için iyi şeyler söyleyin, ödül verin. Sonunda yapamamış olsa da çaba göstermiş olmasını mutlaka övün. Ancak abartılı iltifatlar samimiyetsizlik duygusu vereceğinden ters etki yapar.
5- İlgi alanını bulması için destekleyin: Herkesin bir ilgi alanı vardır; özellikle dersler dışında kendini yeterli hissedebileceği bir alanda çalışması için Onu teşvik edin. Bu, başarılı olmak ve akranlarının onayını alması için iyi bir fırsat olacaktır. Bu sayede bir beceri geliştirir, amaca yönelir, rekabet ve başarısızlığı tolere etmeyi öğrenir. Sanıldığının aksine okul başarısını olumlu etkiler. Ergenin önemli gördüğü kişiler tarafından beğenilmek için yapmayacağı şey yoktur; beğenilirse riskli davranışlara girme olasılığı oldukça azalır. İlgi alanı olarak spor, müzik ya da sosyal sorumluluk işleri seçilebilir. Önemli olan ergenin seçtiği ve keyif aldığı bir şey olmasıdır.
6- Profesyonel destek alın: Çocuğunuzun özgüveni çok düşükse (kendini beğenmiyor, sevmiyor, yetersiz hissediyorsa); çaresizlik, içe kapanma gibi duygular hissediyor, intiharı düşünüyorsa profesyonel destek alın. Bu durumu yaşayan ilk aile değilsiniz ama sorunun çözen mutlu ailelerden biri olabilirsiniz.