POSTPARTUM
dönem, yani günlük dil ile açıklamak gerekirse doğum sonrası dönem ilk 1 yıl psikiyatrik hastalıkların alevlenmesi için riskli olarak kabul edilmektedir. Kadında gelişen ve değişen fizyolojik özelliklerin yanı sıra ebeveynliğe geçiş kişiye sancılı bir dönem yaşatabilmektedir. Birçok kadın doğum sonrası döneme kolayca adapte olabilirken, bir kısım ise ağır tablolarda psikiyatrik rahatsızlıklar yaşayabilir. Öyle ki bazı vakalar hastaneye yatış gerektirecek kadar ağır olabilmektedir.
Postpartum dönemde ortaya çıkan duygudurum bozuklukları belirtilerin şiddetine, özelliklerine ve prognozlarına göre sınıflandırılarak 3 grupta toplanır:
1. Annelik Hüznü
Yeni annelerin önemli bir kısmını etkileyen ve sık görülen bir tablodur. Görülme sıklığı ile ilgili olarak istatistiksel rakam vermek gerekirse yeni annelerin %50-%80’ini kapsadığı bilinmektedir. Genellikle doğumu takiben 3.-5.günler arasında ortaya çıkmakta ve semptomları şu şekilde kendini göstermektedir: Ağlama, uyku bozuklukları, anksiyete, sinirlilik hali, duygudurumda ani değişimler, kayıp-keder duyguları. Belirtilerin şiddeti azalarak kendiliğinden ortalama 2 hafta içerisinde kaybolmaktadır. Ancak bu süre belirtilenden fazla ise depresyona dönüşme riski açısından kontrollü bir şekilde ele alınmalıdır.
2. Postpartum (Doğum Sonrası) Depresyon
Doğumu takiben 4 hafta içerisinde depresif belirtilen başlamış olması gerekir. Annelik hüznüne oranla semptomlar çok daha şiddetli görülür. Kişide intihar düşünceleri belirebilir. Postpartum depresyon sadece anne için değil, bebek ve tüm aile bireyleri için yıpratıcı olacağı için mutlaka kontollü bir şekilde müdahale edilmelidir. Postpartum depresyon anne ve bebeğin arasındaki bağı ciddi derecede etkiler, anne ve bebek duygusal kurmakta problem yaşarlar. Risk faktörleri incelendiğinde daha önceden bir depresyon ve anksiyetenin varlığı, çocuk bakımına ilişkin yaşanan stresler, sosyal destek azlığı, stresli yaşam olayları, olumsuz evlilik öyküsü, düşük benlik saygısı, gebeliğin istenme durumu gibi birçok neden sıralanmaktadır.
Postpartum depresyonun semptomları incelendiğinde ise; anksiyete ve panik ataklar, kendini değersiz hissetme, suçluluk, bebekle ilgili endişeler, ağlamaklı hal e konrolsüzce ağlama, hareket ve konuşmada yavaşlık, yeme bozuklukları, uyku bozuklukları, düşüncelerde karışıklık ve unutkanlık, öfke hissi, ölüm ve intihar düşünceleri seks de dahil olmak üzere aktivitelerde azalma görülebilmektedir.
3. Postpartum (Doğum Sonrası) Psikoz
Postpartum psikoz, doğum sonrası dönemde ortaya çıkan psikiyatrik bozuklukların en şiddetlisidir. Sıklıkla hezeyanlar, depresyon, annede kendisine veya bebeğine arar verme düşünceleri ile kendini gösteren sendromdur. Bazı anneler bu düşüncelerini eyleme dönüştürebileceğinden kontrollü ve dikkatli olunmalıdır. Postpartum psikoz, doğumu takip eden 2-3 hafta içerisinde ortaya çıkar ve 2-3 ay kadar sürer. Klinik olarak hastalar yorgunluk, uykusuzluk ve dinlenememekten yakınırlar. Ağlama ve duygusal değişimleri takiben semptomlar ağırlaşır ve şüphecilik, dezorganize davranışlar, kendine yabancılaşma, dağınık mantıksız ifadeler, bebeğin sağlığı ile ilgili obsesif düşünceler ortaya çıkabilir. Postpartum psikoz acil tedavi gerektiren çoğunlukla hastaneye yatış ile tedavi edilen bir hastalıktır.