Türkiye, yılın büyük bir bölümünde güneşli olan bir ülke. Peki öyleyse neden toplumun %70’e yakını D vitamini eksikliği yaşıyor?
D vitamini bu kadar çok gündemdeyken ve güneş elimin altındayken, neden vücudum hâlâ eksik diyor?
Bu sorular aslında sadece bireysel değil, kamusal sağlık sorularıdır. Çünkü D vitamini, yalnızca kemiklerimiz için değil; bağışıklık sisteminden, ruh haline, insülin dengesinden, kalp sağlığına kadar pek çok süreci doğrudan etkiler.
Güneş Varken Neden D Vitaminimiz Düşük?
D vitamini, güneş ışığının ciltteki özel hücrelerle buluşması sonucu sentezlenir. Ancak bu süreci bozan bazı faktörler vardır:
Neden Eksik Kalıyoruz?
Kapalı yaşam tarzı: Günün büyük bölümünü kapalı ortamlarda geçiriyoruz.
Güneşten bilinçsiz korunma: Güneş kremi D vitamini sentezini engeller.
Cam arkasında güneşlenmek: Cam, UVB ışınlarını keser; sentez oluşmaz.
Yanlış saatlerde güneşe çıkmak: En etkili D vitamini sentezi 10:00–15:00 arası olur.
Cilt tonu ve yaş: Esmer ten ve ileri yaş, sentezi azaltır.
Obezite: D vitamini yağ dokusunda depolanır, kana geçişi azalır.
Yetersiz beslenme ve bağırsak hastalıkları: Emilim sorunları da tabloyu ağırlaştırabilir.
D Vitamini Eksikliği Neye Yol Açar?
Kemik erimesi, kas ağrısı, kramplar
Bağışıklık sisteminin zayıflaması
Ruh hali bozuklukları, depresyona eğilim
Tip 2 diyabet ve hipertansiyon riski
Uyku bozuklukları ve halsizlik
Yani D vitamini, “güneş vitamini” olmanın çok ötesinde, vücudun savunma sisteminin bir parçasıdır.
D Vitamini Nasıl Artırılır?
Güneşlenme:
Günde 15–20 dakika, güneş kremi sürmeden, kollar ve bacaklar açık şekilde
Cam arkasında değil, doğrudan güneş altında
En uygun saatler: 10:00–15:00
Besinlerle Destek:
Yumurta sarısı
Somon, sardalya gibi yağlı balıklar
Karaciğer
D vitamini ile zenginleştirilmiş süt ve süt ürünleri
Besinlerle alınan D vitamini yeterli olmayabilir ama destekleyicidir.
Takviye Gerekir mi?
Kan düzeylerine göre hekim kararıyla D vitamini takviyesi alınabilir. Özellikle kış aylarında, güneşin azaldığı dönemlerde veya emilim bozukluğu olan kişilerde takviye şart olabilir.
Ancak unutulmamalı: Aşırı D vitamini alımı da toksiktir. Bu nedenle mutlaka ölçümle takip edilmelidir.
Güneşi bol ama D vitamini fakiri bir toplumda yaşıyoruz.
Bu çelişkinin nedeni yaşam tarzı, bilinç eksikliği ve şehirleşmenin getirdiği alışkanlıklar.
Oysa düzenli ve doğru güneşlenme, dengeli beslenme ve gerektiğinde kontrollü takviye ile bu eksiklik önlenebilir.
“Güneşi görmek yetmez, doğru temas kurmak gerekir.”