Kalp hastalığı sadece erişkinlerin hastalığı değildir. Çocuklarda da kalp hastalığı görülebilir. Bunların çoğunluğu doğuştan kalp hastalıklarıdır. Daha seyrek olarak akut eklem romatizması veya Kawasaki hastalığı gibi durumlardan sonra da kalp hastalığı edinilebilir.
DOĞUŞTAN KALP HASTALIĞI NEDİR?
Bebek anne karnındayken, ilk üç ayda kalp gelişimini tamamlar. Bu gelişim sırasında oluşabilecek sorunlar kalbin normal gelişimini engelleyebilir, odacıklar arasında delik oluşmasına, damarlarda veya kapaklarda darlıklara, yetersizliklere neden olabilir. Bazen kalp odacıklarının oluşumunda ve damar bağlantılarında daha karmaşık bozukluklar da görülebilir. Bu hastalıkların çoğu doğumdan sonra ilk yıl içinde belirti verir. Bazen hastalık doğuştan beri olsa da, belirtileri daha sonraki yıllarda ortaya çıkabilir. Doğan her yüz bebekten yaklaşık olarak birinde doğuştan kalp hastalığı bulunma riski vardır.
KALP HASTASI OLAN BİR ÇOCUKTA NE GİBİ BELİRTİLER OLUR?
Doğuştan kalp hastalıklarının hepsi doğumdan itibaren bulunmasına rağmen hastalığın cinsi ve derecesine göre bulgular farklı zamanlarda ortaya çıkabilir. Büyük çoğunluğu bebeklikte belirti verir. Bir bebeğin sık ve zor nefes alması, annesini emerken zorlanması ve yorulması, kilo alamaması, ağız çevresinde, dilde ve tırnak diplerinde morarma olması, sık akciğer enfeksiyonu geçirmesi doğuştan kalp hastalığı belirtisi olabilir. Bu bulguların hepsinin her zaman birlikte olması gerekmez. Bazı bebeklerde ise bu belirtiler olmadan doktorun duyduğu üfürüm nedeniyle kalp hastalığı araştırılır. Büyük çocuklarda bulgular bayılma, göğüs ağrısı, çarpıntı, yaşıtlarına göre çabuk yorulma şeklinde olabilir.
ÜFÜRÜM NEDİR?
Kalp dinlendiğinde kapakların kapanma sesi net olarak duyulur. Kalpte bu seslerin dışında üfleme şeklinde farklı bir sesin bulunmasına üfürüm denir. Şiddetli üfürümler bir kalp hastalığının belirtisi olabilir fakat çocuklarda duyulan bütün üfürümler her zaman kalp hastalığına bağlı değildir. Hafif üfürümlerin çoğu masum üfürüm denen ve sağlam kalpte de duyulabilen üfürümlerdir. Bazen üfürümün masum olup olmadığı kulakla dinlenerek ayırt edilemez ve ekokardiyografi gibi başka tetkiklere ihtiyaç duyulabilir.Üfürüm; kanın kalpte veya büyük damarlarda dolaşırken oluşturduğu titreşimler sonucu duyulan sestir.
BÜTÜN ÜFÜRÜMLER TEHLİKELİMİDİR?
Hayır. Çocuklarda duyulan üfürümlerin çoğu masum üfürümdür ve tehlikeli değildir. Ancak bazı üfürümler kalpte veya büyük damarlarda bulunan bozukluklar nedeniyle oluşur. Bu üfürümlere organik üfürüm (patolojik üfürüm, masum olmayan üfürüm) denir ve iyi değerlendirilmeleri gerekir.
MASUM ÜFÜRÜM NEDİR?
Masum üfürüm kalpte herhangi bir bozukluk olmadan duyulan üfürümdür ve bazen “fonksiyonel üfürüm” veya “fizyolojik üfürüm” olarak da adlandırılır. Adından da anlaşılacağı gibi bu üfürümün duyulması tamamen normaldir ve bir kalp hastalığına bağlı değildir.Masum üfürüm okul öncesi ve okul çağındaki çocukların çoğunda duyulabilir (%50-80). Çocukların göğüs duvarı erişkinlere göre daha ince olduğu için (daha az kemik, kas, yağ ve kitlesi) üfürüm duymak daha kolaylaşır. Kalbin hızlı attığı durumlarda (örneğin ateşli dönemlerde, aktivite yaparken veya çok heyecanlı olununan durumlarda) üfürümün şiddeti artar ve daha kolaylıkla duyulur. Ayrıca kansızlık, hamilelik ve hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması, Guatr) gibi durumlarda da üfürüm duyulabilir.Masum üfürümün çocuklara hiçbir etkisi yoktur. Bu çocuklara kalplerinde herhangi bir bozukluk olmadığı anlatılmalıdır. Tüm sağlıklı çocuklar gibi masum üfürümlü çocuklar da serbestçe koşup oynayabilirler. Çocuklar büyüdükçe üfürümün şiddeti genellikle azalır veya tamamen kaybolabilir. Bazen ise üfürüm erişkin yaşa kadar devam edebilir. Üfürümün kaybolup kaybolmamasının hiçbir önemi yoktur.
ORGANİK ÜFÜRÜM(MASUM OLMAYAN ÜFÜRÜM) NEDİR?
Organik üfürümler kalpteki veya büyük damarlardaki bozuklukların yol açtığı üfürümlerdir. Kalp kapaklarındaki darlıklar (kapakların tam olarak açılamamaları), kalp kapaklarındaki yetersizlikler (kapakların tam olarak kapanamamaları sonucu geriye kan kaçırmaları) veya kalp içindeki delikler organik üfürümlere yol açan başlıca kalp hastalıklarıdır. Kalpte üfürümlere yol açan bu bozuklukların bir kısmı doğuştan olabileceği gibi bir kısmı da kalp romatizması (romatizmal ateş, ARA) gibi hastalıklara bağlı olarak sonradan oluşur. Bu tür üfürümlerin çok iyi incelenmesi ve altta yatan kalp hastalığının düzgün tedavisi gerekmektedir.
Hangi şikayetler üfürümün kalp hastalığına bağlı olduğunu düşündürür?Masum üfürümlü çocuklarda kalpte bir bozukluk olmadığından başka bir şikayet bulunmaz.Kalp hastalığına bağlı üfürümleri olanların çoğunda ise morarma, beslenirken çabuk yorulma, sık nefes alıp verme, aşırı terleme, kilo alamama, büyüme geriliği, sık tekrarlayan akciğer enfeksiyonları (pnömoni), nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma, çabuk yorulma, çarpıntı ve göğüs ağrısı gibi yakınmalar bulunabilir. Bu tür yakınmaları olan çocuklar vakit geçirilmeden bir doktora götürülmelidir. Bazı çocuklarda ise kalp hastalığı olmasına karşın üfürüm dışında bir şikayet bulunmayabilir.Üfürüm doktorun muayene sırasında steteskop ile kalbi dinlemesi sırasında duyulur. Her üfürümün kendine has özellikleri vardır ve bu özelliklere göre üfürümün hangi tip üfürüm olduğu (masum üfürüm olup olmadığı) genellikle anlaşılır.
Gerekli gördüğü durumlarda muayeneye ek olarak elektrokardiyogram EKG , göğüs filmi ve ekokardiyogram (EKO: kalp ultrasonu) gibi tetkikler ile üfürümün nedeni kesin olarak saptanabilir.
Masum üfürümlerde kalpte bir bozukluk olmadığından herhangi bir tedavi uygulanmaz. Organik üfürümlerde ise altta yatan kalp hastalığına göre değişik tedavi yöntemleri vardır.