SABAHLARI
gözünüzü açtığınızda başınız dönüyor, duvarlar sanki etrafınızda hareket ediyor. Belki size önemsiz gibi gelebilir ama baş dönmesi ciddi hastalıkların habercisi olabilir.
Baş dönmesi farklı nedenlerden ortaya çıksa bile en büyük nedeni kulak kaynaklıdır. Bunlardan en sık karşılaştığımız “benign paroksismal pozisyonel vertigo” adı verilen iç kulaktaki denge kristallerinin yarım daire kanalına kaçması nedeniyle olan ve baş hareketleri ile ortaya çıkan kısa süreli baş dönmesidir.
Sık nedenlerden bir diğeri ise iç kulak sıvısının artması sonucu ortaya çıkan, ataklar halinde gelen ve saatler boyu süren şiddetli baş dönmesi ile karakterize bir hastalık olan Meniere hastalığıdır.
BULANTI VE KUSMA EŞLİK EDİYORSA...
Baş dönmesi (vertigo), hareket illüzyonudur yani hasta kendisinin ya da çevrenin hareket ettiği hissine kapılır. Baş dönmesine bulantı ve kusma eşlik edebilir. Denge kaybı ise kişinin dengeyi sağlayan üç sistemden (iç kulak, dokunma ve görme) biri ya da birden fazlasında ya da bu sistemleri koordine eden beyincikle ilgili bir sorun olduğunda ortaya çıkar. Hasta dengesini sağlamakta zorluk çeker, düşmeler olabilir.
BAŞ DÖNMESİ NEDENLERİ
KULAĞA BAĞLI NEDENLER
Kulak, baş dönmelerinin çok büyük bir kısmından sorumlu olan organdır. Pozisyona bağlı baş dönmesi kliniklerde en sık rastlanan nedendir. Hemen hemen bütün hastalarda, başın hareketleri ile artan baş dönmesi yakınması mevcuttur. Tanısı, iç kulaktaki yarım daire kanallarının, bazı manevralara verdiği yanıtlara bakılarak konulur. Tedavisi, yarım daire kanallarının içerisinde yer değiştirmiş olan kristallerin tekrar yerine oturtulmasına dayalı özel manevralardır. Meniere hastalığı; işitme kaybı, kulakta çınlama, dolgunluk hissi ve baş dönmesi atakları ile karakterizedir. İç kulaktaki sıvıların dengesizliğinden kaynaklanır. Kulağın akıntılı kronik hastalıkları, işitme kaybı ile giden kulak hastalıkları, viral bir enfeksiyon sonrası denge sinirinin etkilenmesine bağlı kulak hastalıkları, ileri derecede damar tıkanıklığı yaşayan insanlarda oluşan iç kulağa daha az kan gitme durumu, bazen hiç bir nedene bağlı olmaksızın iç kulakta ki zarların yırtılmasına bağlı baş dönmesi atakları oluşabilir.
Travmalar:
Başa alınan sert darbelerle, kafatasında meydana gelen, iç kulağı da zedeleyen bir kırık sonrasında baş dönmesi ile beraber bulantı ve kusma oluşabilir. Bazen kafa travması sonrası, herhangi bir kafatası kırığı olmadan iç kulak yapılarında sarsıntı ya da iç kulak kristallerinde yer değiştirmeye bağlı olarak baş dönmesi oluşabilir. Bu durumun düzelmesi haftalar ve aylar sürebilir. Böyle bir durumda, yıllar sonra bile özellikle pozisyon değişikliklerinde oluşan birkaç saatlik baş dönmeleri kalabilir.
NÖROLOJİK HASTALIKLAR
Beyin, beyincik gibi organlardan oluşan merkezi sinir sistemindeki kanama veya kan damarlarındaki tıkanıklıklara bağlı beslenme bozuklukları, multiple skleroz (MS), sifiliz, çeşitli beyin tümörleri, parkinson hastalığı, migren vb. hastalıklar dengenin bozulmasına neden olabilir. Hastanın öyküsünü alırken denge bozukluğuna eklenmiş olan kol ve bacaklarda güçsüzlük, vücudun herhangi bir bölgesinde his kaybı, çift görme, baş ağrısı, bilinç kaybı, ağız çevresinde karıncalanma hissi, konuşma bozukluğu vb. yakınmalar sorgulanmalıdır.
MULTİBLE SKLEROZ (MS):
MS hastalığının son 20 yıldır tedavisi üzerinde en çok araştırma yapılan hastalıklardan birisisidir. Beyin ve omurilikteki sinirlerin myelinli kılıflarını etkileyen tekrarlayıcı özelliği olan bir hastalıktır. MS hastalığı kendini değişik yakınmalar ile gösterebilir. Bunlardan bir tanesi ve sık görüleni baş dönmesidir. MS’in bir bulgusu olarak baş dönmesi 1-2 gün içinde ortaya çıkar. Şikayetler sinsidir ve ilk günlerde günlük yaşamı pek etkilemez. Ancak takip eden günlerde artarak başka şikayetler de tabloya eklenebilir. Örneğin uyuşma, karıncalanma, yorgunluk, bacaklarda kuvvetsizlik, gözde bulanık görme, idrar yapmada zorluk veya çok sık idrar ihtiyacı olması gibi. Hastalar otururken baş dönmelerini daha rahat kontrol ederken, ayağa kalktıklarında bir tarafa doğru dengesizliklerinin arttığını bildirirler. Bazen konuşma peltekleşir ve kişi konuşurken kelimeleri bulmada zorluk yaşarlar.
DAHİLİ HASTALIKLAR
Kalp yetmezliği, kalp kapakçığı hastalığı, kalp krizi, diabet, tiroid bezi hastalıkları, kansızlık, kontrol edilemeyen yüksek tansiyon, posture bağlı düşük tansiyon, ileri kalp ritim bozuklukları, ani ve şiddetli su kaybı(ishal, kusma) hastalıkları baş dönmesine neden olabilir.
Psikolojik Denge Bozuklukları
Panik atak, anksiyete(huzursuzluk), stres, depresyon.
Stres direkt olarak baş dönmesine neden olmasa da özellikle Meniere Hastalığı’nda stres, iç kulak sıvısını arttırıp baş dönmesi ataklarını tetikliyor. Meniere Hastalığı’nda aşırı tuz tüketimi de atak riskini arttırıyor. Bunun dışında beslenme bozukluğu kansızlığa yol açmışsa baş dönmesine neden olabilir.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI?
• Eğer baş dönmesi ile birlikte,
Bilinç kaybı varsa,
Oda ve eşyalar kişinin etrafında dönüyorsa,
Baş dönmesi günlük aktiviteleri engelliyorsa,
Baş dönmesi ilaç kullanımıyla birlikte başlamışsa,
Göğüs ağrısı, uyuşukluk gibi bulgular varsa
Beklenmeden doktora başvurmak gerekiyor. Baş dönmesi sorununuz birkaç saatten hele bir günden fazla sürerse mutlaka bir doktordan yardım isteyin.
BAŞI DÖNEN KİŞİ HANGİ HEKİME GÖRÜNMELİ?
Baş dönmesinin en sık nedeni iç kulak hastalıklarıdır. Bu yüzden genellikle baş dönmeli hastaları ilk olarak Kulak-Burun-Boğaz Hekimleri görmeli. İç kulakla ilgili bir sorun olmadığında hasta nöroloji veya psikiyatri bölümlerine sevk edilebilir. Bunun yanında eğer hastada baş dönmesi ile birlikte kuvvet kaybı veya his kaybı gibi şikayetler varsa direkt olarak nörolojiye baş vurması uygun olur.
BAŞ DÖNMESİ TEDAVİSİ
Baş dönmesinin pek çok farklı sebebi olduğu için her birinin tedavisi birbirinden farklıdır. En sık neden olan benign paroksismal pozisyonel vertigonun tedavisinde döndürme manevraları kullanılıyor.
Meniere Hastalığı’nın tedavisinde ilaçlar ve ilaçların yeterli olmadığı durumlarda cerrahi müdahaleler uygulanır. Bunun yanında baş dönmesinin nedeni kafa içindeki tümöral bir oluşum ise cerrahi bir müdahale veya ışın tedavisi gerekebilir. Baş dönmesi ile gelen hastalara öncelikle komple bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır.
Gerekli durumlarda kulak mikroskop altında değerlendirilir. Pozisyonel baş dönmesinden şüphelenilen vakalarda “Dix-Hallpike” adı verilen bir manevra uygulanır.