Artikülasyon; dil, çene, dişler, dudaklar ve yumuşak damağın, ses tellerinden gelen havayı kullanarak seslerin, hecelerin, sözcüklerin oluşturulmasında kullanılmasıdır.
Artikülasyon bozukluğu; kişi sesleri, heceleri ya da sözcükleri doğru biçimde kullanamıyorsa ve bundan dolayı da, konuşmaların anlaşılması çok güç oluyorsa artikülasyon bozukluğundan söz edilebilir.
Artikülasyon bozukluğuna neden olan faktörler arasında, yarık damak- dudak, diş problemleri, işitme kaybı serebral palsi, çeneyle ilgili diğer problemler veya fiziksel bir engel sonucu oluşabilir. Ancak bazı durumlarda artikülasyon problemleri herhangi bir fiziksel engelin bulunmadığı durumlarda da oluşabilir. Bu durumu da konuşma seslerinin yanlış öğrenilmesi olarak tanımlayabiliriz.
Çocuklar, tüm sesleri, harfleri bir seferde hepsini birlikte öğrenmezler. Sesler düzenli bir sıra içerisinde öğrenilir. Bazı sesleri 3 yaşına kadar bazı seslerin oluşumu ise 6-7 yaşına kadar tamamlanır. Çocuğun tüm sesleri en geç 7 yaşında doğru biçimde üretmeleri beklenir. Bununla beraber, birçok çocuk tüm sesleri daha erken yaşlarda üretmektedirler.
Doğru sesletim için ailelerin çocuklarına yardımcı olabilmeleri mümkündür. Bunlara örnek verirsek, sürekli çocuğun konuşmasını bölerek, düzeltme yapmaktan kaçınılmalıdır. Çevreden alay edilmesine izin verilmemelidir. Çünkü bu durum çocuğun kendi isteğiyle yaptığı bir durum değildir. Müdahaleler çocuğun psikolojisini olumsuz yönde etkileyebilir. Anne- babanın bu konuda çocuğa iyi bir model olmaları önemlidir. Çocuğun yanlış artiküle ettiği sesleri- kelimeyi vurgulu bir şekilde tekrar etmenin faydası vardır. Bu kelimeleri cümle içerisinde vurgulayarak tekrar tekrar çocuğa geri dönüt verilmesi fayda sağlayacaktır. Ayrıca bunlara ek olarak bu durumu destekleyecek, yanı dil gelişimine fayda sağlayacak bir takım egzersizleri düzenli olarak uygulamak önemlidir.
Yetişkin bir kişi de artikülasyon bozukluğuna yardım edilebilir mi?
Birçok artikülasyon bozukluğunda kişinin yaşına bakmaksızın yardım edilebilir ancak problemin uzun süreden beri var olması değişimi zorlaştırır. Artikülasyonda görev alan kaslara sinir iletimi ile ilgili olan bazı problemlerde iyileşme için gerekli olan süre fonksiyonel bozukluklarda gerekli olan süreden oldukça fazla olmaktadır. Diğer taraftan kişinin motivasyonu, dikkati ve bilişsel performansı terapiyi ve süresini etkileyen önemli bileşenlerdendir.
Artikülasyon bozukluğu herkeste aynı boyutta görülmeyebilir. Ancak bu durum çocuk ya da yetişkinin sosyal, duygusal, okul veya iş hayatını etkileyecek boyutlara gelmişse çözüm konusunda acil müdahale gerekir ve uzman desteğine ihtiyaç vardır.