RAHMETLİ babam anlatırdı. "Eski Alanya'da çarşının hemen hemen her tarafında mezarlık vardı" derdi. İş Bankası'nın olduğu yer, yerli Alanyalıların 'Sulu Park' olarak isimlendirdikleri alan, kaymakamlık lojmanının oraya doğru uzanan alan hep mezarlıktı. Daha doğuya gidersek, yerli Alanyalıların mor çiçekler açtığı için 'Gilik ağacı' dediği ağacın bulunduğu alan da var. O alana gilik ağacının bol olmasından dolayı Alanyalılar 'Gilikli Mezarlık' derdi. Burada eski elektrik işletmesi, şimdilerde Yalı Taksi'nin olduğu muhitten bahsediyoruz.
Yine çarşıya çok da uzak olmayan Kale Arkası Mezarlığı'nı hatırlıyoruz. Bu mezarlığa çok defin olmuyor ama yerinde duruyor. Mola Kavşağı'ndaki Alaettinoğlu Aile Mezarlığı da yerinde mevcuttur. Şimdilerde Alanya şehir merkezindeki yegane aile mezarlığı budur. Bu mezarlığa defin yapılmamaktadır.
ALAETTİNOĞLU AİLE MEZARLIĞI HAKKINDA
Günümüzde sülale soyadlarında 'Zade' kelimesi yerine 'Oğlu' kelimesi kullanılmaktadır. Örneğin Alaettinoğlu gibi. Kitapçığın kapağında görünen Alaettinoğlu Aile Mezarlığı, Alanya Hükümet Konağı'na yakın olan Mola Kavşağı'ndadır. Bölgeye Mola Kavşağı denmesinin sebebi de, Hacet Caddesi ve Yayla Yolu Caddesi'nin kavuştuğu üçgende insanların bir nevi mola vermesiyle alakalıdır. Burada Hacet Caddesi ve Yayla Yolu Caddesi birbiriyle kavuşmaktadır. Mola adı verilen üçgen, bir nevi caddelerin buluşmasıdır. İşte Alaettinoğlu Aile Mezarlığı da kavşağın Hacet Caddesi tarafında bulunmaktadır. Bakımlı bir mezarlıktır. Hiç değişmeden günümüze gelmiştir. Etrafı çevrilidir. İçerisinde 10 mezar bulunmaktadır. 8'inin kitabesi eski, 1'i latin harflidir. 1'i ise yazısızdır. 2 hanım, 8 erkek mezarı bulunmaktadır. En eski mezar kitabesi Rumi 1263, Miladi 1847 yılına aittir. Yani 168 yıl eskiye dayanır.
TAMAMEN KAYBOLAN KUYULARÖNÜ MEZARLIĞI
Yine babamdan ve eskilerden dinlediklerime göre, Alanya merkezde bulunan mezarlıklardan biri de Kuyularönü Mezarlığı'dır. Bu mezarlık tamamen kaybolmuştur. Anlatılanlara göre, Alanya çarşı içindeki en kalabalık mezarlıklardan biridir. Şimdi yok olan bu mezarlığın kalabalık oluşu bilgisini destekleyen 1929 tarihli bir fotoğrafa ulaştım. İki Alman seyyah, 1929 yılında Kuyularönü Mezarlığı'nda fotoğraf çektirmişler.
ŞEHİR MERKEZİNDEKİ MEZARLIKLARA NE OLDU
Değişen şartlarla birlikte mezarların büyük kısmı Bektaş, Enişdibi, Kale, Kale Yamacı, Oba, Mahmutseydi, Zimbitlik, Sugözü Pürenlik, Dere Türbelinas, Türktaş, Talat Efendi Aile Mezarlığı gibi başka mezarlıklara ölü sahipleri tarafından nakledilmişlerdir. Kuyularönü Mezarlığı'nın son taşınması da 1934 yılında olmuştur.
1933 YILINDA KAYMAKAMA DİRENİŞ VE TUTUKLAMALAR
Alanyalıların 'Demir Sabri' olarak andıkları Kaymakam Sabri Demir, 1930'lı yıllar Alanyasında görev yapmıştır. 1933 yılında dönemin Alanya Belediye Başkanı merhum Hüseyin Hacıkadiroğlu'dur. Aynı yıl Kaymakam Sabri Demir, Kuyularönü Mezarlığı'nda bulunan aile mezarlıklarının bozularak yol geçirilmesine karar vermiştir. Bu karara şehrin dinamikleri ve eşrafının tepkisi sert olmuştur. Eşraf, buna şiddetli karşıdır. Şakirzade Hüseyin Bey, eski belediye başkanlarından Talat Bey ve damadı Halim Ağa Zade Nuri Efendi dilekçe yazarlar. Kaymakam, bu dilekçeyi kabul etmez. Şakirzade Hüseyin Bey ısrar eder. Dilekçenin mahiyeti mezarlığın kaldırılmaması içindir. Kaymakam dilekçeyi Ankara'ya gönderir. Ankara'da iş alevlenir ve telsiz ile "Kaymakama dilekçeyi verenler tutuklansın" emri verilir. Hassas bir dönemdir. Menemen hadisesinin arkasından gelişen bu hadise yanlış anlaşılır.
Bir bayram arifesidir. 30 kişi tutuklanır, dilekçenin sorumluluğunu Talat Bey üzerine alır. Ankara'dan Antalya Milletvekilleri Rasih Kaplan ve Ali Haydar Bey Alanya'ya gelerek durumu incelerler. Karşı gelme durumu olmadığı rapor edilerek, savcının da tahliye talebiyle 3 kişi 1 ay, 27 kişi de 27 gün tutukluluktan sonra tahliye edilirler. Kuyularönü Mezarlığı hadisesinde tutuklananlar şunlardır:
Talat Efendi, Tevfik Azakoğlu, Şevki Azakoğlu, Şakirzade Hüseyin Bey, Ağaoğlu Mehmet Efendi, Aşçı Hacı Ahmet Helvacı, Fehmi Efendinin Mehmet Salur, Müftüoğlu Adil Efendi, Hatipoğlu Enver Efendi, Berberoğlu Mehmet Ali Usta, Pelitoğlu Ahmet Usta, Pelitoğlu Mustafa Çavuş, Topaloğlu Mustafa Efendi, Dilsizin Necati Efendi, Bahrizade Hüseyin Efendi, Saatçi Hasan Efendi Hoca, İbrahim Efendi Hoca, Hacı Hafız Kadri Efendi, Eczacı Şevket Bey, Şakir'in Hamit Bey, Gümrükçünün Hüseyin Efendi, Balağının Feyzi Efendi, Sabir Efendi Hoca, Müftülerin Bahri Efendi, Hacı Bahri Efendinin Emin Efendi, Kahvecioğlu Efendi ve Müdürün Hasan Efendi.
Bu yazı ile de yine tarihe not düşmüş olduk. Şimdiki neslin bilmesi gereken bir husus var ki; bir dönem Alanya'sında, Alanya çarşısında çok miktarda mezarlık vardı. Yitip giden bu mezarların, pek çoğu unutulan sahiplerini saygı ve rahmetle anıyoruz.